Η τελετή εγκατάστασης της Αστυνομίας Πόλεων στον Πειραιά το 1923



Στο περίπτερο της Φιλαρμονικής (Ταραντέλα) εντός του Τινάνειου Κήπου, πραγματοποιήθηκε η τελετή εγκατάστασης της Αστυνομίας Πόλεων στον Πειραιά.
Στη φωτογραφία είναι ο Άγγλος Ρίντ, ο Καλυβίτης, ο Άγγλος Σερ Φρέντερικ Χάλιντεϊ (ιδρυτής Α.Π.) και ο Βαμβακόπουλος (Στρατιωτικός Φρούραρχος Πειραιά).

του Στέφανου Μίλεση

Στις 27 Μαΐου του 1923, στις δέκα το πρωί, πραγματοποιήθηκε στον Τινάνειο Κήπο η εκδήλωση για την εγκατάσταση στον Πειραιά του νεοσύστατου τότε Σώματος της Αστυνομίας Πόλεων. 

Η συγκέντρωση του κόσμου ήταν μεγάλη, καθώς υπήρχε διάχυτη περιέργεια σε όλους να δουν από κοντά, τους άνδρες αυτού του νέου Σώματος οι οποίοι στο σύνολό τους είχαν παραταχθεί εντός του Τινάνειου Κήπου.

Και η περιέργεια αυτή είχε ενισχυθεί όταν έναν περίπου χρόνο πριν όλοι είχαν διαβάσει από τις εφημερίδες για τον πρώτο νεκρό της Αστυνομίας Πόλεων τον Αστυφύλακα Ιωάννη Καζή. Τη νύχτα της 24ης προς 25η Ιουνίου του 1922 είχε ξεσπάσει πυρκαγιά στην Πάτρα για την κατάσβεση της οποίας είχαν τρέξει πολλοί μεταξύ των οποίων και αστυνομικοί υπάλληλοι.

Ο Καζής στο άκουσμα της σφυρίχτρας συναδέλφου του, προσέτρεξε και εισήλθε εντός του φλεγόμενου καταστήματος, προς διάσωση τυχόν εγκλωβισμένων ανθρώπων όπου βρήκε τραγικό θάνατο. Η αφοσίωση αυτή είχε προκαλέσει την αίσθηση στον Πατραϊκό λαό που είχε παρακολουθήσει σύσσωμος την κηδεία του, αλλά και σε όλο τον ημερήσιο τύπο που έπλεκε διθυράμβους σχετικά με το νέο Σώμα. 


Ο πρώτος νεκρός της Αστυνομίας Πόλεων
ο Αστυφύλακας (Α37) Ιωάννης Καζής


Η περιέργεια του κόσμου λοιπόν για όλους τους παραπάνω λόγους ήταν αυξημένη, επιπροσθέτως όμως και για το γεγονός ότι στην τελετή εγκατάστασης στον Πειραιά βρισκόταν και ο ιδρυτής της Αστυνομίας Πόλεων και πρώτος Αρχηγός της, ο Βρετανός Σερ Φρέντερικ Χάλιντεϊ, που όλοι ήθελαν να δουν από κοντά.  


Ο Σερ Φρέντερικ Χαλιντέϊ βοηθούμενος από ομάδα Βρετανών Αστυνομικών είχε κληθεί το 1918 κατ΄ εντολή του Ελευθερίου Βενιζέλου, με αποστολή να οργανώσει την Αστυνομία Πόλεων κατά τα πρότυπα της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου



Στο πλάι του στεκόταν ο επίσης Βρετανός Επιθεωρητής Ρίντ ο οποίος με την εγκατάσταση του Σώματος στον Πειραιά, θα αναλάμβανε τον ευαίσθητο τομέα δίωξης όλων εκείνων των εγκλημάτων που συμβαίνουν σε πόλεις που είναι και λιμένες όπως λαθρεμπόριο, παράνομη εισαγωγή ναρκωτικών κ.ο.κ.

Η υπηρεσία για τους αστυνομικούς του Πειραιά ξεκίνησε την επομένη ακριβώς ημέρα 28 Μαΐου 1923, η οποία θεωρείται και ως ημέρα έναρξης λειτουργίας της Αστυνομίας Πόλεων στον Πειραιά.

Ο Σερ Φρέντερικ Χαλιντέϊ βοηθούμενος από ομάδα Βρετανών Αστυνομικών είχε κληθεί το 1918 κατ΄ εντολή του Ελευθερίου Βενιζέλου, με αποστολή να οργανώσει την Αστυνομία Πόλεων κατά τα πρότυπα της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου. 

Το 1921 η Αστυνομία Πόλεων ξεκίνησε την αστυνόμευση στην πόλη της Κέρκυρας και το 1922 στην Πάτρα. Ο Πειραιάς ήταν συνεπώς η τρίτη πόλη που αναλάμβανε η Αστυνομία Πόλεων το 1923 και η μεγαλύτερη όλων μέχρι την στιγμή εκείνη. Χαρακτηριστικό ήταν ότι και οι τρεις πρώτες πόλεις που αστυνόμευε η Αστυνομία Πόλεων ήταν πόλεις λιμάνια! 

Ένα έτος μετά τον Πειραιά, στις 14 Ιανουαρίου του 1924 η Αστυνομία Πόλεων επεκτάθηκε και στην Αθήνα με τελετή στην Πλατεία Συντάγματος όμοια με εκείνη που είχε γίνει στον Τινάνειο Κήπο του Πειραιά. Και εκεί η ανάληψη υπηρεσίας είχε γίνει την επομένη ημέρα 15 Ιανουαρίου στις 6 το πρωί.  


Εκφώνηση πανηγυρικού λόγου στο περίπτερο της Φιλαρμονικής εντός του Τινάνειου Κήπου. Στο πάνω μέρος της φωτογραφίας διακρίνεται ο σφαιρικός θόλος του περιπτέρου (27 Μαΐου 1923)


Ο Πειραιάς σύμφωνα με το βρετανικό σύστημα οργάνωσης, είχε διαιρεθεί σε τρεις τομείς (όσα και τα Αστυνομικά τμήματα αρχικά). Κάθε τομέας Τμήματος είχε επίσης διαιρεθεί σε υποτομείς η επίβλεψη των οποίων είχε ανατεθεί σε συγκεκριμένους Αστυνομικούς που όφειλαν να γνωρίζουν τέλεια. 

Κατά την διάρκεια της υπηρεσίας τους οι συγκεκριμένοι αστυνομικοί, περιπολούσαν εντός των υποτομέων αρμοδιότητάς τους, σε χρονομετρημένες διαδρομές (περιπολίες) με προκαθορισμένα σημεία συναντήσεως. Με αυτό τον τρόπο οι επόπτες γνώριζαν κάθε ώρα που θα πρέπει να ευρίσκεται κάθε αστυνομικός που περιπολούσε. Οι χρονομετρημένες διαδρομές ήταν τέτοιες ώστε έθεταν τους Αστυνομικούς σε διαρκή κίνηση, μετατρέποντας την περιπολία δύο και μόνο ανδρών, να φαίνεται ως περιπολία πενταπλασίας δύναμης, λόγω των επαναλαμβανομένων κύκλων της διαδρομής.


Οι πρώτοι άνδρες της Αστυνομίας Πόλεων που εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά σε αναμνηστική φωτογραφία (1923)


Ο θεσμός της πεζής χρονομετρημένης περιπολίας με σημεία συναντήσεως ήταν ένας επαναστατικός στην κυριολεξία θεσμός που δεν εφαρμοζόταν στην Χωροφυλακή. Απέφερε γρήγορα καρπούς καθώς οι αστυνομικοί γνώριζαν τα πάντα στους υποτομείς τους. 
Χαρακτηριστικό είναι πως με την εγκατάσταση της Αστυνομίας Πόλεων στον Πειραιά σημαντικός αριθμός Αξιωματικών της Χωροφυλακής υπέβαλλε παραιτήσεις, διαμαρτυρούμενοι για την ξεπερασμένη εκπαίδευση και τον παλαιό οργανισμό κάτω από τον οποίο λειτουργούσε η Χωροφυλακή. Μάλιστα ο τότε Υπουργός Εσωτερικών είχε προβεί σε ανακοίνωση στις εφημερίδες αναφέροντας πως
"ο μόνος αντίκτυπος τον οποίο επέφερε η εγκατάστασις της Αστυνομίας Πόλεων ήταν η παραίτησις ελαχίστων ανωτέρων αξιωματικών της Χωροφυλακής μετρουμένων εις τα δάκτυλα της μιας χειρός".
   

Η Αστυνομία Πόλεων σε αντίθεση με την Χωροφυλακή που ήταν στρατιωτικό σώμα, είχε χαρακτήρα "πολιτικής υπηρεσίας". Είχε αναλάβει την Αγορανομία (έλεγχο Δημοτικής Αγοράς και των Λαϊκών αγορών στην συνέχεια), την Τροχαία κίνηση (όπως την αποκαλούσαν), καθώς και τους τομείς Δημόσιας Ασφάλειας και Γενικής Αστυνόμευσης. 

Κατηγορήθηκε πως "αγγλίζει" καθώς οι Βρετανοί εκπαιδευτές είχαν επιβάλλει έναν κώδικα επικοινωνίας που κάποιοι έλεγαν πως δεν ήταν συμβατός με τα ελληνικά ήθη και έθιμα. Δηλαδή οι άνδρες της περιπολούσαν αρχικά άοπλοι, τα γκλομπ δεν έπρεπε να είναι ορατά αλλά φέρονταν εντός ειδικής φόδρας στην εσωτερική πλευρά του παντελονιού, έφεραν σε όλες τις περιστάσεις σακάκι, ειδοποιούσαν με σφυρίχτρα όμοια με εκείνη της αγγλικής Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου κ.λ.π.

Ο Σέρ Χάλιντεϊ παρέμεινε αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων έως το 1929 ενώ μετά ανέλαβε ο Συνταγματάρχης του Βρετανικού Στρατού Κούκ. 


Ο Υάκινθος Κούκ διετέλεσε αρχηγός μόνο για ένα έτος (1929-1930) καθώς δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στην ελληνική πραγματικότητα. 


Τρίτος αρχηγός έγινε την διετία 1930-1932 ο Ριχάρδος Ρεμαντάς (πρώτος Έλληνας Αρχηγός της Α.Π.) που πριν υπηρετούσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Από την επομένη κιόλας ημέρα της τελετής, τόσο οι πειραϊκές εφημερίδες όσο και οι πανελλήνιες έγραφαν:

"Από της χθες η πόλις μας απέκτησε την Αστυνομίαν της, μίαν Αστυνομίαν ανταξίαν αυτής, ως μεγαλοπόλεως, ως εμπορικού λιμένος, ως κέντρου τέλος πολιτισμένου..." 
(Εφημερίδα Σφαίρα της 29 Μαΐου 1923) 

"Η γειτονική μας πόλις είναι ευτυχής. Πτωχοί και πλούσιοι, γέροντες και νέοι είναι όλοι ενθουσιασμένοι με την πόλιν των. Το κράτος έκαμεν εις τον Πειραιά, το καλλίτερον δώρον, που θα ημπορούσε να ευχηθή την Αστυνομίαν Πόλεων"
(Εφημερίδα "Εστία" της 31 Μαΐου 1923. Το ανωτέρω σχόλιο βρίσκεται κάτω από τον τίτλο "Ο ευτυχής Πειραιεύς").

Μέσα σε λίγο κιόλας χρονικό διάστημα τα αποτελέσματα ήταν ορατά:

"Αγνώριστος έγινεν ο Πειραιεύς με την κατάκτησιν της Αγγλομαθημένης Αστυνομίας του. Όσοι τον εγνώριζον δύσκολα θα τον αναγνωρίσουν. Μια μαγική ράβδος, ως να εβγήκε από τον Παράδεισον.... έβαλε κάθε κατεργάρη στον πάγκο του και κάθε πάγκο στην θέση του. Άραγε, πότε θα γίνη και των Αθηνών η ευλογημένη κατάκτησις;"
(Εφημερίδα "Καθημερινή" της 7 Ιουνίου 1923)

Η Αστυνομία Πόλεων λειτούργησε επί 60 έτη στον Πειραιά μέχρι το 1984 που πραγματοποιήθηκε η λεγόμενη ενοποίηση των δύο Σωμάτων, δηλαδή της Αστυνομίας Πόλεων και της Χωροφυλακής, ενοποίηση από την οποία προέκυψε το σημερινό Σώμα της Ελληνικής Αστυνομίας.


Πηγές:
- "1921 - 1971 Τα 50 χρόνια της Αστυνομίας Πόλεων", (έκδοση Αρχηγείου Αστυνομίας Πόλεων, Αθήναι, Νοέμβριος 1971)
- Εφημερίδες της εποχής 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"