Ο πρώτος δημόσιος κοσμικός χορός του Πειραιά (1841)

Του Στέφανου Μίλεση

Ο πρώτος δημόσιος χορός δόθηκε  στον Πειραιά στις 13 Απριλίου του 1841, ημερομηνία που αποτελεί την πρώτη δημόσια κοσμική συγκέντρωση των Πειραιωτών. Χοροί και μάλιστα δημόσιοι τελούνταν είτε σε γάμους και βαπτίσεις, σε θρησκευτικά πανηγύρια και φυσικά στην επετειακή εκδήλωση της εθνικής παλιγγενεσίας από το 1838 και ύστερα, χρονιά που καθιερώθηκε ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου. Όμως από τους χορούς αυτούς εξέλειπαν τα στοιχεία της κοσμικότητας και συνεπώς δεν δύναται να θεωρηθούν ως κοσμικό γεγονός. 

Ο χορός αυτός έγινε από τη Λέσχη "Αρμονία", με σκοπό πατριωτικό, καθώς υπήρχε για τη συμμετοχή εισιτήριο οι εισπράξεις του οποίου θα αποδίδονταν υπέρ του Κρητικού Αγώνα. Το εισιτήριο δεν ήταν δεσμευτικό καθώς είχε ερανικό χαρακτήρα κατά συνέπεια δεν περιόριζε ως προς ύψος των χρημάτων, αλλά καθόριζε ως ελάχιστη συνεισφορά με την οποία κάποιος εξασφάλιζε την είσοδο στο ποσό των έξι δραχμών. Οι προσκλήσεις που στάλθηκαν έφεραν ημερομηνία 4 Απριλίου 1841.  

Η πρόσκληση που απέστειλε η οργανωτική επιτροπή του χορού της Λέσχης "Αρμονία" είχε ως εξής: 

«Κύριοι επειδή και πολλάκις εζητήθη παρά των συνεταίρων της Λέσχης να δοθεί δημόσιος χορός εις αυτήν και ο χορός ούτος θέλει έχει συνάμα το ωφέλιμον με το τερπνόν, εάν οι επιθυμούντες να ευφρανθώσι και πατριωτικήν ευφροσύνην συνεισφέρουν γενναίως δια να συνδράμωσι με τα περισσεύοντα των υπέρ των συναδέλφων μας Κρητών υφιστάμενον αγώνα η επιτροπή αποφάσισε με τοιαύτην πεποίθησιν να παρασκευάση την διασκέδασιν ταύτην δια τη μέλλουσαν Κυριακήν 13^η τρέχοντος και κατά συνέπειαν τούτου προσκαλεί μεθ΄ υμών όλους τους φιλογενείς συνεταίρους να συνεισφέρη έκαστος την κατά προαίρεσιν συνδρομήν του, προσδιορισθέντος του κατωτέρου όρου εξ δρχ. δια την είσοδον. Εν Πειραιεί τη 4 Απριλίου 1841. Η Διοργανωτική Επιτροπή».

Ο χορός διεξήχθη στη μεγάλη αίθουσα της Λέσχης η οποία στεγαζόταν στο πρώην οίκημα Μιαούλη, μετέπειτα Χατζοπούλου, μπροστά από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Η Λέσχη Αρμονία ήταν σωματείο με φιλότεχνο χαρακτήρα και είχε συσταθεί από τους Πέτρο Ομηρίδη Σκυλίτση, Λουκά Ράλλη και Ιωάννη Σέρρο. 

Η επιτυχία του χορού υπήρξε εξαιρετική καθώς έλαβε μέρος όχι μόνο η ανωτέρα κοινωνία της πόλης αλλά και η θεωρούμενη ως μέση, διακατεχόμενη από φιλοπατρία. Ως προς το είδος της ενδυμασίας των προσκεκλημένων θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ως «μεικτή» καθώς από τη μια είχαμε τους λεγόμενες ευρωπαϊκές ενδυμασίες (φράγκικα) που αρκετοί Έλληνες ακολουθούσαν, ενώ από την άλλη φουστανελοφόροι και βρακοφόροι έκαναν την εμφάνισή τους ανάλογα με την καταγωγή τους. Έτσι μέσα στην ίδια αίθουσα έβλεπε κανείς γυναίκες με μεταξωτά τσεμπέρια αλλά και γυναίκες με τους βραχίονες να καλύπτονται μέχρι αγκώνος από μεταξωτά γάντια γεμάτα δαντέλες.

Ο χορός ξεκίνησε με ευρωπαϊκή χορευτική μουσική όπου κυριάρχησε η πόλκα και η μαζούρκα, ενώ τις πρώτες πρωινές ώρες κυριάρχησε ο μπάλος. Λέγεται ότι οι γυναίκες που εντυπωσίασαν σε αυτόν τον πρώτο χορό ήταν της Υδραίικης συνοικίας. Ο πρώτος αυτός χορός κατάφερε να συγκεντρώσει το ποσό των 5.600 δραχμών σε μια εποχή στην οποία ο άρτος κόστιζε 42 λεπτά την οκά και το κρέας 80 λεπτά.