Μια αγκαλιά με τον αρχαίο ποδοσφαιριστή από τον Πειραιά

Του Στέφανου Μίλεση

Εάν επισκεφθεί κάποιος το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών θα διαβάσει στο χάρτη περιήγησης του μουσείου ότι από τις αίθουσες 7 έως και 35 φυλάσσονται γενικώς τα γλυπτά. Ανάμεσά τους βρίσκεται κάποιο εύρημα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τη πόλη μας, και το οποίο κάλλιστα θα μπορούσε να εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς. Κι αυτό καθώς πρόκειται για επιτύμβια στήλη που βρέθηκε στον Πειραιά.

Βέβαια μια ερώτηση που θα μπορούσε να τεθεί θα ήταν γιατί ειδικώς το συγκεκριμένο, και όχι τόσα άλλα  από τα πειραιώτικα ευρήματα που αποτελούν τον διάκοσμο μουσείων ανά την υδρόγειο. Η απάντηση σε μια τέτοια ερώτηση βρίσκεται στο ότι η συγκεκριμένη επιτύμβια στήλη ή καλύτερα ένα μαρμάρινο τμήμα της που διασώθηκε, έγινε σημαντικότατο μέσα από τις συνήθειες του σύγχρονου κόσμου, μιας εποχής που ένα αθλητικό παιχνίδι, το ποδόσφαιρο, αναδείχθηκε ο πρωταθλητής όλων των αθλημάτων, έγινε λατρεία και μέρος της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου. Και το συγκεκριμένο τμήμα από την επιτύμβια στήλη απεικονίζει τον αρχαιότερο ποδοσφαιριστή του κόσμου που ήταν Πειραιώτης!

Οι επιτύμβιες στήλες αναπαριστούσαν τους νεκρούς στις σημαντικότερες στιγμές της ζωής τους ή σε ότι τους χαρακτήριζε ως άτομα, όταν ακόμη αυτοί βρίσκονταν εν ζωή. Οι επιτύμβιες στήλες ομολογούσαν πάντα την αλήθεια για τον νεκρό, καθώς ο σεβασμός ειδικά σε όσους δεν βρίσκονταν πλέον στην ζωή ήταν στην αρχαιότητα επιβεβλημένος. Συνεπώς δεν θα μπορούσε μια επιτύμβια στήλη να δείχνει κάποιο δειλό να μάχεται ως θαρραλέος στρατιώτης στο πεδίο της μάχης ή κάποιον άτεχνο και άμουσο να εμφανίζεται μεταθάνατον ως επιδέξιος χειριστής λύρας. Οφείλουμε λοιπόν να αποδεχτούμε ότι οι επιτύμβιες στήλες φανερώνουν πάντα την αλήθεια. Με βάση αυτή την αρχή, η επιτύμβια στήλη του συγκεκριμένου θανόντα, μας δείχνει σήμερα ότι το σημαντικότερο γεγονός στη ζωή εκείνου του άνδρα ήταν το ποδόσφαιρο! Με αυτό ασχολείτο, από αυτό ζούσε, αυτή ήταν η συνήθειά του, η αγάπη του, η ενασχόλησή του, το κέντρο της ύπαρξής του και της δημιουργίας του. Όταν λοιπόν αυτός πέθανε, οι δικοί του σκάλισαν πάνω στην επιτύμβια στήλη του εκείνο που τον χαρακτήριζε, που ήταν φυσικά το ποδόσφαιρο.

Έχοντας σήμερα καρφωμένη τη ματιά μας πάνω στη συγκεκριμένη επιτύμβια στήλη, βλέπουμε το νεκρό να σηκώνεται και να κάνει επίδειξη δεξιοτεχνίας της μπάλας σε κάποια νεαρό, ο οποίος κρατά στο ένα του χέρι ένα μικρό σφαιρικό δοχείο (αρύβαλλο) που περιέχει λάδι ή άρωμα το οποίο χρησιμοποιούσαν οι αθλητές στο μπάνιο τους,   ενώ στο άλλο χέρι κρατά ένα μακρόστενο εργαλείο (στλεγγίδα), με το οποίο οι αθλητές έξυναν το δέρμα τους για να αφαιρέσουν το λάδι που προηγούμενα είχαν απλώσει στο σώμα τους.

Άσχετα με την παρουσία του δευτέρου ατόμου, ο βιρτουόζος ποδοσφαιριστής διακρίνεται να εφαρμόζει τεχνικές υψηλής δεξιοτεχνίας με το πάνω μέρος του γονάτου, με μια μπάλα, που τότε ελέγετο «σφαίρα» εξ ου και ο ορισμός "ποδόσφαιρο". Το δεξί χέρι του ποδοσφαιριστή, είναι περασμένο πίσω από την πλάτη, ενώ τα ακροδάχτυλα διακρίνονται να σφίγγουν τον καρπό του αριστερού χεριού, κλειδώνοντας αυτό σε τέτοια θέση, ώστε να είναι αδύνατον έστω και από απροσεξία η μπάλα να ακουμπήσει τα χέρια του πράττοντας αυτό που εμείς σήμερα αποκαλούμε «φάουλ», διότι είναι γνωστό ότι τα χέρια στο ποδόσφαιρο απαγορεύονται. Πίσω του, ο μανδύας βρίσκεται προσεκτικά διπλωμένος, ως συνήθως γίνεται με κάποιον που βγάζει τα ρούχα του για να αθληθεί. 

Αυτό το τμήμα μιας μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης που βρέθηκε στον Πειραιά, έχει χρονολογηθεί μεταξύ των ετών 400 με 375 π.Χ., έχει ύψος περίπου μισού μέτρου (0,44 μ.) και έχει καταχωρηθεί με τον αριθμό 873.

Αυτό το σπάνιο εύρημα λοιπόν, που χάρη συντομίας στο εξής θα το αποκαλούμε «ποδοσφαιριστή του Πειραιά», έγινε το έπαθλο ολόκληρης της ποδοσφαιρικής Ευρώπης. Όταν φιλοτεχνήθηκε το Τρόπαιο των Εθνικών Ευρωπαϊκών Ομάδων Ποδοσφαίρου, επιλέχθηκε να απεικονίζεται η συγκεκριμένη επιτύμβια στήλη από τον Πειραιά. Έτσι κάθε νικήτρια Εθνική ομάδα,  από τη σύσταση του θεσμού έως και σήμερα, σήκωνε το τρόπαιο της νίκης της που δεν ήταν άλλο από το ευρωπαϊκό κύπελλο το χαραγμένο στη μια του πλευρά με την παράσταση του αρχαίου Πειραιώτη ποδοσφαιριστή. Γίγαντες της βιομηχανίας του λαοφιλούς αυτού σπορ, που πέρασαν ή βρίσκονται σήμερα στα ευρωπαϊκά γήπεδα όπως ο Ρονάλντο, ο Ζιντάν, ο Ρούνεϊ κ.α. ονειρεύονται στην ουσία να σηκώσουν στα χέρια τους τον «αρχαίο ποδοσφαιριστή» να τον φιλήσουν, να τον αγκαλιάσουν, να τον σηκώσουν ψηλά στον ουρανό, αφού ο παγκόσμιος πλέον Πειραιώτης τυγχάνει αποδέκτης των πανηγυρισμών κάθε νικητή. Και ανάμεσα στους γίγαντες του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου δεν θα πρέπει να λησμονήσουμε και τη δική μας Εθνική Ομάδα του 2004. Συνεπώς ο Καραγκούνης, ο Ζαγοράκης, ο Χαριστέας πανηγύριζαν σηκώνοντας ψηλά στον ουρανό της Λισσαβόνας τον αρχαίο ποδοσφαιριστή του Πειραιά. 

Και εμείς που είμαστε οι κληρονόμοι αυτού του δώρου που μας άφησαν οι πρόγονοί μας το έχουμε αφήσει προς «φιλοξενία» στον υπ΄ αριθμό 23 θάλαμο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών, χαμένο ανάμεσα στα τόσα άλλα ευρήματα που το Μουσείο έχει να επιδείξει. Η έλευση του αρχαίου ποδοσφαιριστή στον Πειραιά θεωρώ ότι είναι επιβεβλημένη, ειδικά όταν διαμαρτυρόμαστε διαρκώς για τους Ιταλούς, που δεν μας επιστρέφουν το δικό μας «λιοντάρι», την ίδια στιγμή που δεκάδες, εκατοντάδες σπουδαία ευρήματα της πόλης μας φιλοξενούνται σε άλλα μουσεία μέσα την ελληνική επικράτεια.