Ένα Πειραιωτάκι στα χρόνια της φωτιάς 1940-1945

Πίνακας εξωφύλλου βιβλίου, έργο του ζωγράφου Δ. Κούκου


του Στέφανου Μίλεση

"Η πόλη του Πειραιώς με το μεγάλο λιμάνι και την υπέροχη ρυμοτομία ήταν τότε μια από τις ομορφότερες πόλεις της Ελλάδος, αν όχι η ομορφότερη. Τα νεοκλασσικά της αρχοντικά, οι φαρδιές λεωφόροι, οι όμορφες πλατείες της Τερψιθέας, η Πλατεία Κοραή, με το υπέροχο θέατρό της, το Δημοτικό Θέατρο, που ήταν το μεγαλύτερο των Βαλκανίων, αρχιτεκτονικό δημιούργημα. Το μικρό λιμάνι για βάρκες και καΐκια, το φημισμένο για την όμορφη πλατεία του, το ξακουστό Πασαλιμάνι, γνωστό στα πέρατα του κόσμου, τις μεγάλες εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, Αγίου Σπυρίδωνα, πολιούχου της πόλεως, την απέριττη εκκλησία της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Κωνσταντίνου και τόσες άλλες. 

Το αρχαιοελληνικού ρυθμού κτήριο που συστέγαζε τις δύο μεγάλες Τράπεζες, την Τράπεζα της Ελλάδος και την Εθνική, δημιουργήματα του μεγάλου αρχιτέκτονα που είχε σπουδάσει στην Γερμανία και μπάρμπα μου από την μεριά του πατέρα μου, Νίκου Ζουμπουλίδη. Ακόμη εκείνο το εξαιρετικό κτήριο, το περίφημο Ρολόι, στο λιμάνι μπροστά, ένα αρχιτεκτονικό στολίδι!"

Ένα από τα σκίτσα που κοσμούν το βιβλίο, σχεδιασμένα από τους Δ. Παπαδόπουλο και Α. Χατζηελευθεριάδη


Το βιβλίο με τίτλο " Ένα Πειραιωτάκι στα χρόνια της φωτιάς 1940 - 1945", ξεδιπλώνει τη σύγχρονη ιστορία της πόλης μας, όπως την έζησε ένας γνήσιος πειραιολάτρης ο Απόστολος Χατζηελευθεριάδης


Γεννημένος στην Καλλίπολη του Πειραιά στις 13 Νοεμβρίου του 1932, απόφοιτος της Ελληνογαλλικής Σχολής "Saint Paul" ξεκίνησε παιδί ακόμη το ναυτικό επάγγελμα, έγινε Πλοίαρχος σε ωκεανοπόρα πλοία και τελικώς πλοιοκτήτης από το 1966. 

Η αγάπη του για τον Πειραιά και ειδικά για την Καλλίπολη και την Πειραϊκή είναι έκδηλη σε κάθε σελίδα του βιβλίου. 

Η ζωή του ξεδιπλώνεται παράλληλα με την ιστορία του Πειραιά που συμπίπτει με δύσκολη περίοδο του πολέμου και της κατοχής. Οι αναμνήσεις του όμως σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται, όσον αφορά τις γειτονιές, τις συνοικίες, τις περιοχές, με τις δικές μας αναμνήσεις. Τα αμέτρητα μπάνια του στο Σκαφάκι στην Πειραϊκή, αποτελούν όχι μόνο δικές μας μνήμες αλλά και τρόπο καθημερινής δράσης πολλών Πειραιωτών. 

"Κάθε βάρκα και ένας ψαράς από το Μπαϊκούτσι, από την Φρεαττύδα και από του Καλαμπάκα, κοντά στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Είχαν αγκαλιάσει σκορπισμένα στ΄ ανοικτά του Σαρωνικού για την καθημερινή καλάδα......"

Οι μνήμες του από τα ταβερνάκια στου Καλαμπάκα και στου Αργύρη, τα ηλιοβασιλέματα της Πειραϊκής ακτής, οι βόλτες στο Πασαλιμάνι είναι και δικές μας μνήμες. Όπως και καθημερινές σκηνές του Πειραιά, στους δρόμους και στις γειτονιές του. Στάσεις λεωφορείων, δρομολόγια, συνήθειες πόλης και συνήθειες ζωής.

"Το τέρμα της γραμμής Καλλιπόλεως - Πειραιώς απείχε καμιά ογδονταριά μέτρα από την πόρτα του σπιτιού μας. Αφού έκανε τον γύρο της εκκλησιάς της Αγίας Παρασκευής, σταμάταγε μπροστά απ΄ το μπακάλικο του Διονύση Σταθόπουλου. Παραδίπλα ήταν το καφενείο του Τσίχλα που διαθέτοντας μπιλιάρδα εθεωρείτο... ακατάλληλο για τη νεολαία."

Έτσι το βιβλίο δρα πολυεπίπεδα καθώς από τη μια φέρνει μπροστά στα μάτια μας ξεχασμένες εικόνες από έναν Πειραιά που δυστυχώς έχει χαθεί, ενώ σε ένα διαφορετικό επίπεδο προβάλλει σπάνιες εικόνες μιας περιόδου σκοτεινής και μαύρης για την πόλη.

" Ένα νοικοκυριό παρατημένο απ΄ την βιαστική αναχώρηση της φαμίλιας της στην Καλλίπολη του Πειραιά. Ρούχα των παιδιών της παρατημένα και ατακτοποίητα. Τζετζερέδια στην κουζίνα. Ίσως να 'χαν ξεχασθεί και άπλυτα. Μπάνια, πλυσταριά άνω - κάτω."

Ο Απόστολος Χατζηελευθεριάδης ενθυμείται και περιγράφει στιγμές της πειραϊκής ιστορίας που λίγοι σήμερα γνωρίζουν επιβεβαιώνοντας ότι εκείνοι που αγαπούν την πόλη τους γνωρίζουν κάθε στιγμή της ιστορίας της, που γίνεται και δική τους προσωπική ιστορία. 

Από τον πρώτο ιταλικό βομβαρδισμό του Πειραιά...

"Θεός φυλάξοι, αναφώνησαν και οι τρεις γυναίκες μαζί και ξανά κάνανε το σημείο του σταυρού. Της Πηγάδας του Πειραιά οι σκοτωμένοι από τους άστοχους ιταλικούς βομβαρδισμούς της αεροπορικής επιδρομής της 5ης Νοεμβρίου του 1940, ήταν τα πρώτα άμαχα θύματα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για την Ελλάδα". 

Μέχρι τις οδομαχίες του εμφυλίου πολέμου....

"Απ΄ τον Σταυρό, το Καρπάθικο και την Πλατεία Σερφιώτου, οι αντάρτες ρίχνουνε όλμους, που σκάνε ουρανοκατέβατοι στους δρόμους και στα σπίτια. Στον καμπινέ, ανάμεσα στην κουζίνα και στην τραπεζαρία, στοιβαχτήκαμε. Η μάνα μου κρατούσε τον "Κοκωβιό" μας σφιχτά στην αγκαλιά της..."

"Το μεγάλο δράμα όμως είχε εξελιχθεί σε δύο δρόμους παραπέρα. Στον στενό δρόμο της οδού Κρήνης κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Το δυσάρεστο θανατηφόρο νέο κυκλοφόρησε σαν αστραπή. Οι γείτονες αψηφώντας τις σφαίρες και τους πυροβολισμούς, που ακούγονταν απ΄ την κοντινή γειτονιά του φούρναρη του Γκόγια, εκεί στον δρόμο της Φιλικής Εταιρείας, κοντά στο σχολείο της Μιχαλοπούλου, τρέχανε αλαφιασμένοι. Ένας όλμος έσκασε στο σπίτι των Ρούσσηδων, και το παλληκάρι των δεκατεσσάρων ετών, ο φίλος μου ο Κούλης Ρούσσης, έχασε τη ζωή του απ΄ την μια στιγμή στην άλλη"

Όπως εύστοχα γράφει και ο Παναγιώτης Μητροπέτρος στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου, ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να πείσει κανέναν. Απλά παρουσιάζει ένα μαθητή του Δημοτικού από την Καλλίπολη του Πειραιά. Ενός πιτσιρικιού με κοντό παντελόνι και με αφέλειες στο μέτωπο, που έτρεχε στους χωματόδρομους με το τσέρκι του. Και ξαφνικά ήχησαν οι σειρήνες και σκάσανε οι μπόμπες...

Κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα σε ένα πραγματικό μεγάλο Πειραιώτη, να αναφέρω πως μέσα σε κάθε αντίτυπο του βιβλίου του Απόστολου Χατζηελευθεριάδη, υπήρχε μια επιστολή του συγγραφέως και τρεις ανοικτές επιταγές. Κάθε αναγνώστης με την αγαθή του προαίρεση και ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες μπορούσε να βοηθήσει, εάν επιθυμούσε, ένα από τρία Πειραϊκά ιδρύματα. Το Σωματείο Ναυτικών Γονέων παιδιών με ειδικές ανάγκες "Η Αργώ" ή το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο ή τέλος το Ζάννειο Ορφανοτροφείο.

Άλλωστε η αγάπη του Απόστολου Χατζηελευθεριάδη για τον Πειραιά μετουσιώθηκε σε πράξη, ακόμα και μετά το θάνατό του, καθώς το ένα από τα τέσσερα συνολικά πάρκα που αποτελούν την Τερψιθέα, βγήκε από την εγκατάλειψη από την οποία είχε περιέλθει, όταν ανακαινίσθηκε το 2002, ύστερα από δωρεά γνωστής ναυτιλιακής εταιρείας στη μνήμη του.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"