Οδός Καραΐσκου 106



Του Στέφανου Μίλεση

Σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία του Πειραιά στην οδό Καραΐσκου 106, λίγα μέτρα μόλις πριν την Πλατεία Κοραή συναντά κανείς σήμερα την προτομή του Νικηφόρου Βρεττάκου φιλοτεχνημένη από το Νίκο Περαντινό. 


Τοποθετήθηκε το 2002 στην συγκεκριμένη θέση, για να θυμίζει στους περαστικούς, πως κάποτε εκεί που σήμερα δεσπόζει μια πολυκατοικία, υπήρχε ένα σπίτι δίπατο γωνιακό νεοκλασικό που έζησε ο μεγάλος ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος από το 1946 έως το 1962.



Παντρεμένος με την Καλλιόπη Αποστολίδου υπάλληλος στον Ο.Λ.Π., δέχθηκαν την βοήθεια για εξεύρεση στέγης από τον Αργύρη Κωστέα, μια τεράστια πνευματική μορφή στον Πειραιά που με την παρουσία του σηματοδότησε και μια λαμπρή εποχή για τη Φιλολογική Στέγη Πειραιώς της οποίας υπήρξε Αντιπρόεδρος και χρόνια μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου. 

Κατά τη συνήθεια της μεταπολεμικής εποχής τα σπίτια χωρίζονταν σε ανεξάρτητα δωμάτια. Έτσι και το ζεύγος Βρεττάκου διέμεινε στο ακίνητο της οδού Καραΐσκου 106 συγκατοικώντας με άλλους. Επρόκειτο για ένα σπίτι που παρότι υπήρξε ένοικος, αγάπησε πολύ. 

Βέβαια αυτή δεν ήταν η πρώτη επαφή του Νικηφόρου Βρεττάκου με τον Πειραιά, καθώς λίγα χρόνια πριν, το 1934 είχε εργαστεί στις Γενικές αποθήκες του Στρατού, όπου είχε γνωρίσει και τη μελλοντική σύντροφο της ζωής του. Όμως εκείνη η δεύτερη περίοδος του Βρεττάκου στον Πειραιά υπήρξε η πιο παραγωγική του περίοδος, καθώς έχοντας εξασφαλίσει κάποιο σταθερό εισόδημα ως γραφέας στον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Εκτελωνιστών Πειραιώς, μπόρεσε να επιδοθεί στην συγγραφή μοναδικών ποιημάτων.

Το 1954 προοδευτικών αντιλήψεων και ο ίδιος, μπήκε στην εκλογική μάχη στο πλευρό του επίσης προοδευτικού Δημάρχου Πειραιώς Δημητρίου Σαπουνάκη. Σε εκείνες τις εκλογές εκλέχτηκε Δημοτικός Σύμβουλος Πειραιώς και ανέλαβε τη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης. 

Όπως έγραψε και ο ίδιος ο Νικηφόρος Βρεττάκος, μέχρι το 1954 που ανέλαβε δράση για τα πολιτιστικά του Πειραιά, μόνο η "Φιλολογική Στέγη" αποτελούσε ένα ζωντανό κύτταρο στον τομέα του πολιτισμού της πόλης, υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση τότε του Γρηγόρη Θεοχάρη και την συμμετοχή πάντα σε όλα τα δρώμενα του Αργύρη Κωστέα.

Πρώτη έκθεση βιβλίου στην Πλατεία Τερψιθέας το 1955 με σημαντική βοήθεια από την Φιλολογική Στέγη Πειραιώς.
Δεύτερος από δεξιά ο Νικηφόρος Βρεττάκος


Είναι δύσκολο να υπολογιστεί το έργο που επιτέλεσε στον πολιτισμό ο Νικηφόρος Βρεττάκος, καθώς πολλά από τα δημιουργήματά του μπορεί να μην υπάρχουν πιά στις μέρες μας, αλλά η καλλιτεχνική τους αξία παραμένει τεράστια. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το "Πειραϊκό Θέατρο" του Δημήτρη Ροντήρη αλλά και το θεατράκι του Προφήτη Ηλία, που με δική του εισήγηση κατασκευάστηκε. 


Σε εκείνο το θεατράκι που ελάχιστα μονάχα απομεινάρια του μπορεί να συναντήσει κανείς από την πλευρά της παιδικής χαράς στον Προφήτη Ηλία, ο Ροντήρης τον Οκτώβριο του 1958 ανέβασε την παράσταση "Πέρσες" του Αισχύλου με την Ασπασία Παπαθανασίου. 



Σε εκείνη την παράσταση ο Ροντήρης είχε κάνει κάτι πραγματικά πρωτοποριακό καθώς είχε χρησιμοποιήσει ως σκηνικό της παράστασης, το ίδιο το φυσικό περιβάλλον, που είχε ως φόντο το ιστορικό νησί της Σαλαμίνας, καθώς σ΄ αυτό αναφερόταν το θέμα της τραγωδίας.



Δυστυχώς πολλοί σήμερα, ακόμη και επίσημοι φορείς, συγχέουν το υπαίθριο θεατράκι του Προφήτη Ηλία, με το Βεάκειο θέατρο (Σκυλίτσειο αρχικώς), που και χρονολογικά απέχουν μεταξύ τους μια δεκαετία περίπου, αλλά και σε αντίθετες πλευρές του λόφου κατασκευάστηκαν. Όταν ο Σκυλίτσης κατασκεύασε το Βεάκειο, διέταξε την καταστροφή του μικρού θεάτρου του Νικηφόρου Βρεττάκου, καθώς δεν επιθυμούσε να υπάρχει στον Πειραιά, έργο ενός Δημάρχου που ήταν χαρακτηρισμένος ως "προοδευτικός" όπως ήταν ο Δημήτριος Σαπουνάκης.



Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ο "αριστερός" Βρεττάκος δεν δίστασε να υποβάλει την παραίτησή του από τη θέση του Δημοτικού Συμβούλου, όταν το Συμβούλιο της πόλης, αρνήθηκε την περαιτέρω συνεργασία στον Δημήτρη Ροντήρη ο οποίος ιδεολογικά ήταν αντίθετος!

Το 1962 το σπίτι της Καραΐσκου 106 κατεδαφίστηκε και έγινε πολυκατοικία (αυτή που συναντάμε σήμερα). Τότε ήταν που ο Βρεττάκος έγραψε το γνωστό ποιήμα "Αποχαιρετισμός στην οδό Καραΐσκου 106". Και ο ένοικος Βρεττάκος κλείνει εκείνο το ποίημα στο σπίτι που αγάπησε πιο πολύ, με τους στίχους:
 "μεταφέρω τους άγραφους νόμους των άσπρων χειμώνων μου - η στέγη του ήταν δική μου".

Πηγές:
Ο Βρεττάκος του Πειραιά, του Γιώργου Ανωμερίτη (Έκδοση Ιστορικού Αρχείου, Ο.Λ.Π.).
Περιοδικό Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"