Ο Δήμαρχος Πειραιώς Λουκάς Ράλλης

Ο αρχαίος οικιστής και Δήμαρχος Λουκάς Ράλλης


του Στέφανου Μίλεση

Στις 19 Δεκεμβρίου 1879  σύσσωμος ο λαός του Πειραιά συγκεντρώθηκε στο Ναό της Αγίας Τριάδος προκειμένου να δώσει τον ύστατο χαιρετισμό σε έναν από τους ικανότερους Δημάρχους που πέρασαν ποτέ από την πόλη, τον Λουκά Ράλλη, ο οποίος είχε αποβιώσει την προηγούμενη (18 Δεκεμβρίου 1879). 



Ανακοίνωση Κηδείας στην Εφημερίδα "Τηλέγραφος" της 19 Δεκεμβρίου 1879.
Η Αγγελία προκαλεί παρερμηνεία, καθώς φέρει την ημερομηνία που συντάχθηκε (δηλ την 18η Δεκεμβρίου ημέρα θανάτου του Ράλλη, ενώ πληροφορεί τους αναγνώστες πως η "Κηδεία γίνεται σήμερον" (την 19 Δεκεμβρίου) την ημέρα δηλαδή της δημοσίευσης στην Εφημερίδα.



Η τελετή κατά γενική ομολογία ήταν λιτή, καθώς ο ίδιος ο Δήμαρχος όταν ακόμη βρισκόταν εν ζωή είχε αφήσει παραγγελία "επιθυμώ η εκφορά του νεκρού μου να γίνει εις τον Ναόν της Αγίας Τριάδος άνευ πομπών και ματαίων επιδείξεων".


Ο Λουκάς Ράλλης όφειλε να σταθεί στο ύψος  του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση (1845-1854) στην Δημαρχία του Πειραιώς, που είχε παραιτηθεί λόγω της Γαλλικής κατοχής του Πειραιά και της επιδημίας της χολέρας! 

Στο μεταξύ για ένα μόνο έτος χρέη Δημάρχου (Δημαρχεύων) είχε αναλάβει ο Σωτήριος Ρετσινόπουλος.

Στις 16 Ιουνίου του 1855 καλείται να αναλάβει Δήμαρχος ο Λουκάς Ράλλης.  

 Ήταν μια διαδοχή δύσκολη, καθώς ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης καταγόμενος εκ Σμύρνης είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στον ιερό αγώνα της ανεξαρτησίας, είχε δημιουργήσει μια αξεπέραστη φήμη γύρω από το όνομά του και ως Δήμαρχος είχε αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στην πρόοδο της πόλης. 


Ποιος ήταν ο Λουκάς Ράλλης:


Κι ο Λουκάς Ράλλης όμως είχε την δική του ιστορία! Μπορεί να καταγόταν από μια μεγάλη και πλούσια οικογένεια, Χίος στην καταγωγή, είχε όμως κι αυτός λάβει μέρος στην εθνική αναγέννηση της χώρας. Είχε επίσης συμβάλει στην δημιουργία της Ερμούπολης, ήταν μάλιστα και ονοματοθέτης αυτής! Κι αυτό καθώς όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση η καταστροφή των Κυδωνιών αρχικά και ολόκληρης της Χίου στην συνέχεια το 1822, δημιούργησε κύμα Χίων προσφύγων, που άλλοι κατέφυγαν στην Δυτική Ευρώπη, άλλοι στα Επτάνησα, οι περισσότεροι όμως στην Σύρο!

Όταν οι Χιοί έφτασαν στην Σύρο, βρίσκονταν σε φριχτή κατάσταση, όπως συνήθως γίνεται με όλους τους πρόσφυγες. Άλλοι για να σωθούν έφεραν ακόμη στο κεφάλι λευκούς νυχτερινούς σκούφους που φορούσαν τότε για να μην κρυώνουν, οι περισσότεροι σανδάλια μόνο στο ένα τους πόδι, πολλοί δεν είχαν καν ρούχα! Αυτοί εγκαταστάθηκαν αρχικά στη "Νέα Παραλία" της Σύρου και αμέσως άρχισαν να φροντίζουν για την ευημερία τους. Η ικανότητά τους προς ανάπτυξη, φάνηκε γρήγορα όταν για πρώτη φορά στην ελεύθερη Ελλάδα, δημιούργησαν το πρώτο Δημοτικό Νοσοκομείο, ενώ το 1826 δημιούργησαν και το πρώτο Δημοτικό Σχολείο της Ερμουπόλεως.

Πως έγινε η ονοματοθεσία της Ερμούπολης:

Ο Λουκάς Ράλλης όχι μόνο είχε ζήσει από κοντά όλα αυτή την κατάσταση, αλλά ηγείτο μάλιστα και της προσπαθείας. Τις ιδιόχειρες σημειώσεις του ο Ράλλης τις απέστειλε προς τον Τιμολέων Αμπελά στις 9 Φεβρουαρίου του 1874 όταν έμαθε πως ο δεύτερος συνέλεγε στοιχεία για την συγγραφή της Ιστορίας της Σύρου.


Κατά το 1826 οι ίδιοι οι κάτοικοι βλέποντας την πρόοδό τους θέλησαν να δώσουν μια ιδιαίτερη ονομασία στην νέα τους πόλη. Συγκεντρώθηκαν οι σημαντικότεροι εξ αυτών στον προαύλιο χώρο του νεόκτιστου τότε ναού της Μεταμόρφωσης για να αποφασίσουν για την ονομασία. Εκεί άρχισαν λοιπόν οι διάφορες προτάσεις. Τότε σηκώθηκε και ο Λουκάς Ράλλης και είπε:

"Κύριοι υπό την Σκέπη του Ερμού, Εφόρου του Εμπορίου, συνέστη και προήχθη η πόλις αύτη, δίκαιον και πρέπον δια τούτο νομίζω να την αφιερώσωμεν εις τον Κερδώον Ερμήν και να την ονομάσωμεν "ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΝ"


Τότε βοή μεγάλη ακούστηκε από τους υπόλοιπους, Ερμούπολη, Ερμούπολη, φώναζαν!


Οι δραστηριότητες του Λουκά Ράλλη:


Ο Λουκάς Ράλλης ήταν επίσης ο ένας ένας εκ των δύο πληρεξουσίων των Χίων στην Δ'  Εθνοσυνέλευση στο Άργος. Από αυτή ο Λ. Ράλλης διορίσθηκε Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Πελοποννήσου (με έδρα το Νεόκαστρο) και ήταν επίσης Μέλος του θαλασσίου δικαστηρίου που έφερε τον τίτλο "Αντί θαλασσίου Δικαστηρίου Επιτροπή" (με έδρα την Αίγινα). 


Το 1830 συστήνει στην Ερμούπολη Ασφαλιστική Εταιρεία η οποία στο καταστατικό της φέρει σημείωση πως "το δέκα τοις εκατό των κερδών θα πηγαίνει για την ανέγερση και σύσταση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων". Το πρώτο Γυμνάσιο Ερμούπολης οφείλεται εν μέρει σε αυτή την προσφορά. 


Ο Λ. Ράλλης πείθει τον σοφό Νεόφυτο Βάμβα να αναλάβει αυτό το Γυμνάσιο της Ερμούπολης μέχρι το 1836. Στην συνέχεια τον παίρνει μαζί του στον Πειραιά να δώσει τα φώτα της γνώσης του στη νέα πόλη! 



Θαυμασμό προκαλεί το γεγονός πως ο Λουκάς Ράλλης δεν ήταν ακόμη Δήμαρχος Πειραιά, όταν με αγωνία προσπαθούσε να πείσει τον εκ Χίου Νεόφυτο Βάμβα να έρθει στον Πειραιά. 

      
Ο Λουκάς Ράλλης εκ των πρώτων οικιστών του Πειραιά:

 Ο Λουκάς Ράλλης υπήρξε εκ των πρώτων οικιστών του Πειραιά μαζί με τους Πέτρο Ομηρίδη Σκυλίτση, Σκαραμαγκά, τον ιατρό Οριγώνη, τον Φεράλδη, τον Νικόλαο Βελλιανίτη. Ο Λουκάς Ράλλης διαβλέποντας το μέλλον του Πειραιά δεν αρκέστηκε απλά να φτιάξει κατοικία αλλά αγόρασε τεράστιες εκτάσεις γηπέδων τα οποία βεβαίως στην συνέχεια πώλησε. 

Όταν ο Λουκάς Ράλλης έφθασε στον Πειραιά υπήρχε μόνο η μικρή εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος και τρία τέσσερα παραπήγματα κοντά στην Ακτή. Ήταν από τους πρώτους που συνέλαβε την ιδέα του συνοικισμού των Χίων στον Πειραιά και εργάστηκε σκληρά πάνω στην ιδέα αυτή για περισσότερο από σαράντα πέντε χρόνια! 

Ο Λουκάς Ράλλης υποστήριζε επίσης πως δεν αρκούσε η ανάπτυξη του Πειραιώς ως λιμάνι, αλλά χρειάζονταν η παράλληλη επέκταση της πόλης με ανάπτυξη βιομηχανικής ζώνης και η ενθάρρυνση του εμπορίου.

Ο ίδιος το 1844 ιδρύει πρότυπο Μεταξουργείο στον Πειραιά το οποίο το 1846 πρώτο στην Ελλάδα χρησιμοποιεί ως κινητήρια δύναμη τον ατμό! Η εγκατάσταση σ΄ αυτό ατμομηχανής μετατρέπει το μέχρι τότε βιοτεχνικό Μεταξουργείο του Ράλλη σε μια μια βιομηχανική μονάδα, σέρνοντας τον χορό της εγκατάστασης, αυτό που σήμερα καλούμε "βιομηχανία" στον χώρο του Πειραιά.
  

Το γνωστό αμερικανικού τύπου νηπιαγωγείο Χίλλ στον Πειραιά!

Όταν κατέβηκε από την Αγγλία για να τον συναντήσει στον Πειραιά ο αδελφός του Λουκά ο Ιάκωβος Ράλλης, ο Λουκάς πάλι ήταν εκείνος που τον έπεισε να προσφέρει χρήματα για την ίδρυση Παρθεναγωγείου στην πόλη, γεγονός που συνετέλεσε στην δημιουργία του Ραλλείου Παρθεναγωγείου

Σήμερα είναι γνωστό πως το πρώτο αμερικανικού τύπου νηπιαγωγείο που λειτούργησε στην Ελλάδα ήταν της κυρίας Χίλλ.


Αυτό που δεν είναι γνωστό όμως, είναι πως όμοιου τύπου συνέστησε ο Δήμος Πειραιώς επί δημαρχίας Λουκά Ράλλη εντός του Ραλλείου Παρθεναγωγείου. Σε αυτού του τύπου το νηπιαγωγείο πρώτη διδάξασα υπήρξε η Αικατερίνη Βαμβακάρη, η οποία επί 6 μήνες χωρίς χρηματική αποζημίωση, διδασκόταν καθημερινώς από την ίδια την Χίλλ (Fanny Francis Mulligan).  

Η Εθνοφυλακή του Λουκά Ράλλη:


Τα επεισόδια μεταξύ οπαδών του πρώτου Βασιλιά Όθωνα και των λεγόμενων Αντιοθωνικών, στάθηκαν αφορμή να τα εκμεταλλευτούν ληστρικές συμμορίες που εξορμούσαν στις πόλεις της Αθήνας και του Πειραιά, λεηλατώντας τα πάντα. Οι δημοτικοί κλητήρες ήταν άοπλοι και δεν είχαν την εκπαίδευση για να αντιμετωπίσουν τα οργανωμένα παραστρατιωτικά  σώματα όπως ήταν οι ομάδες των ληστών.


Η κατάσταση αυτή, οδήγησε την προσωρινή Κυβέρνηση του Βούλγαρη, να αποδεχτεί την πρόταση του Λουκά Ράλλη για ανάθεση της Διοίκησης της Εθνοφυλακής στους δύο Δημάρχους Αθηνών και Πειραιώς, ώστε να μπορούν να προστατεύσουν τις πόλεις τους από τα κακοποιά στοιχεία. 


Η μετάθεση αυτή της εξουσίας από την κεντρική Κυβέρνηση στους δύο Δημάρχους, είχε την δική της σημασία καθώς ο Βούλγαρης γνώριζε πως τόσο ο Εμμανουήλ Κουτσικάρης (Δήμαρχος Αθηνών) όσο και ο Λουκάς Ράλλης (Δήμαρχος Πειραιώς) ασκούσαν μεγάλη ψυχική επίδραση και απολάμβαναν μεγάλης εκτίμησης και σεβασμού από τους δημότες τους.



25 Οκτωβρίου 1862. Σύσταση Εθνοφυλακής Δήμου Πειραιώς
Η Σύσταση Εθνοφυλακής στον Δήμο Πειραιώς προκάλεσε αληθινό συναγερμό στην νεολαία καθώς ο ανθός της πόλης έσπευσε να καταταγεί. Κι αυτό καθώς οι νέοι των καλύτερων οικογενειών της πόλης έκριναν ως καθήκον να δώσουν το παράδειγμα για την εξυπηρέτηση μιας πραγματικά εθνικής ανάγκης. Η κατάταξη στην Εθνοφυλακή του Πειραιά μετατράπηκε σύντομα σε ιερή προστατή της πατρίδας. Σταδιακά ακολούθησαν νέοι από όλες τις κοινωνικές τάξεις. 


Στην Αθήνα ανάλογα κατατάχθηκαν μέχρι και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών οι οποίοι συγκρότησαν την "Πανεπιστημιακή Φάλαγγα". Μεταξύ αυτών σημειώνουμε και το όνομα του Χαρίλαου Τρικούπη (φοιτητή ακόμη) και του Στέφανου Δραγούμη.


Η στολή της Εθνοφυλακής και της Πανεπιστημιακής Φάλαγγας το 1862,
 όπως διασώθηκε από τις απεικονίσεις του Πάνου Αραβαντινού


Έτσι η αποδοχή της πρότασης του Λουκά Ράλλη, οδήγησε σταδιακά την εδραίωση του αισθήματος της ασφάλειας σε Αθήνα και Πειραιά. Ο θεσμός της Εθνοφυλακής στον Πειραιά διατηρήθηκε έως και το 1879. 


Επί κεφαλής της Εθνοφυλακής του Δήμου Πειραιά
τίθεται ο Αντισυνταγματάρχης Ι. Ζυμβρακάκης (1878)


Οι ανεκτίμητες προσφορές του Λουκά Ράλλη:

Πίσω από κάθε μεγάλο έργο στον Πειραιά βρίσκουμε τον Λουκά Ράλλη να το ενισχύει. Μεταξύ των έργων αυτών σημειώνουμε:



Ελληνογαλλική Σχολή Ζαν Ντ΄ Άρκ: Ο Λουκάς Ράλλης με διαθήκη του άφησε 50.000 δρχ. με σκοπό να ανοικοδομηθεί ένα καλύτερο κτήριο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των σπουδαστών.

Ζάννειο Νοσοκομείο: Όταν ο ευεργέτης αυτού Τζάνης πέθανε το 1865 ο Λουκάς Ράλλης μαζί με τον Ιωάννη Δημόκα υπήρξαν οι εκκαθαριστές του κληροδοτήματος, εργαζόμενοι σκληρά για την υλοποίησή του έργου, που τελικώς ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1866.


Ράλλειο Παρθεναγωγείο Θηλέων: Με την δωρεά όπως αναφέραμε του Ιακώβου Ράλλη (αδελφού του Λουκά) το 1856


Σχολείο Αρρένων Υδραϊκής Συνοικίας: Με κληροδότημα του Φραγκιάδη ιδρύθηκε το αναφερόμενο σχολείο, κατόπιν παρότρυνσης βεβαίως του Λουκά Ράλλη. Η έλλειψη σχολείου την εν λόγω περιοχή ήταν τέτοια, που από το πρώτο έτος λειτουργίας του γράφτηκαν 240 μαθητές.


Δημοτική Αγορά Πειραιώς: Ανεγέρθηκε το 1863 αποκλειστικά κατά παραγγελία του Λουκά Ράλλη λύνοντας ένα χρόνιο πρόβλημα που απασχολούσε την πόλη.


Ναός Αγίου Σπυρίδωνα (πολιούχος Πειραιώς): Ο μικρός ναός των παλαιοτέρων ετών, αντικαταστάθηκε εκ θεμελίων από έναν μεγαλύτερο. Η έναρξη των εργασιών αυτών έλαβε χώρα την περίοδο της Δημαρχίας του Λουκά Ράλλη (1865).


Το πνεύμα προσφοράς του Λουκά Ράλλη ήταν τόσο δυνατό, που ακόμη και μετά το θάνατό του, η κόρη του Αργυρώ Φεράλδη συνέχιζε να ενισχύει με αριθμό βιβλίων την βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Πειραιώς.


Επί Ράλλη γίνεται και η εγκατάσταση του πρώτου υποβρύχιου τηλεγραφικού καλωδίου.

Επί Ράλλη δημιουργείται στον Πειραιά το Μηχανουργείο του Βασιλειάδη (αργότερα γίνεται και Ναυπηγείο), που αποτελεί την μεγαλύτερη βιομηχανική μονάδα στην Ελλάδα!

Ο Λουκάς Ράλλης κατάφερε να αφήσει το όνομά του στην ιστορία της πόλης ως ο Δήμαρχος που ανέλαβε μια πόλη υπό Γαλλική Κατοχή, με μια επιδημική ασθένεια την χολέρα να βρίσκεται στην ακμή της και ήταν εκείνος που επί της θητείας του απελευθερώθηκε. Όμως ταύτισε κύρια το όνομά του με αρκετά μεγάλα έργα που έγιναν στην πόλη, όπως προαναφέραμε. 

Η θητεία του έληξε στις 19 Απριλίου του 1866. Ήταν ο έκτος κατά σειρά Δήμαρχος του Πειραιά από σύστασεώς του (1835). Ακολούθησε ο Δημήτριος Μουτζόπουλος.


Μεταθανάτιο αφιέρωμα της Εφημερίδας "ΑΛΗΘΕΙΑ" στον Λουκά Ράλλη

Διαβάστε επίσης:

Ράλλειο Σχολείο Θηλέων Πειραιά (Ιστορικό χρονολόγιο)





    Πηγές:

Ιστορία του Πειραιώς του Παντολέοντος Καμπούρογλου (Τυπογραφείο "Ο ΑΣΜΟΔΑΙΟΣ" -  1883)

"Λουκά Ράλλη Ιδιόγραφοι αναμνήσεις και αποκαλύψεις επεισοδίων της Ελληνικής Επανάστασης" του Τιμολέοντος Αμπελά (από την Ψηφιακή βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών "ΑΝΕΜΗ").

Εφημερίδα "ΑΛΗΘΕΙΑ" (φ. Δεκεμβρίου 1879)  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"