Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης. Η ζωή του και το έργο του

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1870 ο γηραιός πλέον Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης στέλνει ένα χειρόγραφο στον ανηψιό του Αριστείδη, με την παράκληση να το διαβάζει μόνο στα παιδιά του, ώστε να μάθουν κι αυτά τις ταλαιπωρίες τόσο του ιδίου όσο και των υπόδουλων ελλήνων που απετίναξαν τον τουρκικό ζυγό και ανέπνευσαν την ελευθερία. Έτσι ξεκινά να γράφει τα πάντα για την ζωή του και τους αγώνες του για την ελευθερία.

Στις 10 Δεκεμβρίου του 1870 ο ανηψιός του Αριστείδης Σκυλίτσης του απαντά με μια επιστολή στην οποία του αναφέρει ότι "πολλοί φίλοι και συγγενείς που έμαθαν ότι έχω την αυτοσχέδιο βιογραφία σου μου εζήτησαν αντίγραφο αυτής" και τελειώνει λέγοντας "ελπίζω να με συγχωρήσεις για την παρακοή μου αυτή". 

Από την παρακοή λοιπόν του Αριστείδη Σκυλίτση προς τον θείο του διεσώθηκε σε εμας σήμερα όλος ο ταραγμένος βίος ενός ανδρός που μεταξύ άλλων χρημάτισε για περισσότερο από δέκα χρόνια Δήμαρχος Πειραιά σε τρεις περιόδους (1840-1845 και 1848-1852, 1852-1854).  Ο ίδιος αμέσως μετά την περιγραφή της επαναστατικής του δράσης στα χρόνια της επανάστασης, γράφει για τον Πειραιά (σελ. 34 της αφηγήσεώς του):

"Ενώ έμενα στο Ναύπλιο ο Δήμος Πειραιώς από αγάπη και υπόληψη προς το πρόσωπό μου, με εψήφισε, αν και ήμουν απών, δια Δήμαρχό του την 19η Απριλίου του 1840. Την εκλογή μου επειδή προέβλεπε τότε ο νόμος να την κυρώνει ο Βασιλεύς, επικύρωσε ο Όθωνας. Η εκλογή αυτή του Δημάρχου επαναλήφθηκε μετά από οκτώ χρόνια και ξανά μετά από τέσσερα. Οι καλοί Πειραιώτες εκτίμησαν την πατρική μου υπέρ αυτών μέριμνα, αυθόρμητα, χωρίς ποτέ να καταδεχθώ να θηρεύσω ψήφους υπέρ μου και χωρίς να προκαλώ την εύνοια των ισχυρών του Πειραιά, με ψήφισαν και για δεύτερη και για τρίτη περίοδο και πάλι ο Βασιλιάς επικύρωσε την εκλογή μου στις 17 Νοεμβρίου 1848 και στις 22 Ιανουαρίου 1852.

Γνωστό σε όλους ότι τότε ο Πειραιάς ήταν μόλις νεοσύστατος πόλη, στερείτο τα πάντα, πόρους για κάλυψη αναγκών είχε περιορισμένους. Η ανάγκη που είχε λοιπόν αυτός ο τόπος από την φροντίδα ενός ανθρώπου, η φιλοτιμία μου, αλλά και η ανάγκη να κοιμάμαι ήσυχος τα βράδυα, με ώθησαν να ασχοληθώ με τους σχηματισμούς οδών, την αύξηση του πόσιμου ύδατος του οποίου η έλλειψις ήταν αισθητή, κατασκεύασα τις αναγκαίες βρύσες, μερίμνησα για την οικοδομή του αλληλοδιδακτικού σχολείου, ωφελούμενος βέβαια και από την παρουσία του παλαιού μου φίλου, του αείμνηστου Ιωνίδου, τον οποίο παρότρυνα διαρκώς λέγοντάς του για την ανάγκη να ανεγερθεί Ελληνικό Σχολείο στον Πειραιά και ότι ήθελε να αποθανατισθεί το όνομά του ως πρώτου ευεργέτη του Δήμου αυτού, αν ξεκινούσε να συνδράμει περί αυτού και με διάφους άλλους πειστικούς λόγους κέντησα την γνωστή του ανδρός φιλογένεια και μεγαλοδωρία προς ανέγερση Ελληνικού Σχολείου το οποίο είναι το ωραιότερο κτήριο αλλά και στο καλύτερο από άποψη θέσεως σημείο.

Έπρεπε να ανεγερθεί Ελληνικό Σχολείο στον Πειραιά και να αποθανατισθεί το όνομα του Ιωνίδου ως πρώτου ευεργέτη του Δήμου αυτού

Συνέδραμα στον ευπρεπισμό των δύο εκκλησιών της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Σπυρίδωνος και εν μέρει και του Αγίου Νικολάου. Νεκροταφείο η πόλις δεν είχε προς όνειδος και ντροπή των κατοίκων και εγώ ενήργησα για τον σχηματισμό αυτού του τελευταίου ασύλου για τον φθαρτό άνθρωπο. 

Επί της δικής μου Δημαρχίας ετέθησαν τα κατάλληλα ονόματα στις οδούς της πόλεως, σχηματίσθηκαν οι πλατείες, έγιναν διάφορες δενδροφυτεύσεις, ανεγέρθησαν μαρμάρινες προτομές σε διάφορα μέρη της πόλεως, όπως η προτομή του Θεμιστοκλέους για να σώζεται κοντά στον αρχαίο τάφο αυτού του ανδρός η μνήμη της καταγωγής των Ελλήνων ή του Απόλλωνος του Θεού της Σοφίας και της Φρονήσεως ή του αθανάτου Ρήγα του Φερραίου του αναγεννητού και του πρώτου ιερού θύματος της Ελληνικής παλιγγενεσίας και ελευθερίας. Από εμένα κατασκευάσθηκε η προκυμαία του λιμένος, έργο μεγάλης σημασίας. Και όλα αυτά ενεργήθησαν μετά άκρας οικονομίας. Εδώ οφείλω να εκφράσω την βαθιά ευγνωμοσύνη μου προς τα έντιμα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου και των τριών περιόδων της Δημαρχίας μου γιατί σε όλα τα έργα που κατασκευάσθηκαν επέδειξαν φιλοπατρία, τον ίδιο ζήλο με εμένα και τον αγαθό ζήλο να έρχονται προθύμως προς αρωγή μου. 

Πόρους όπως είπα και πριν, ο Δήμος Πειραιώς, είχε λίαν περιορισμένους, αφού εκ του μη όντος εις το είναι παραχθείς δήμος, και αφού εξετελέσθησαν όλα τα έργα με οικονομία και αφού πληρώθηκαν όλα τα χρέη των προκατόχων μου, τότε μόνο αποχώρησα από το αξίωμα του Δημάρχου άφησα στο ταμείο του Δήμου και δεκαεννέα χιλιάδες δραχμές προς χρήση των διαδόχων δημάρχων. Τα έργα που ανέφερα στα δώδεκα χρόνια της Δημαρχίας μου ήταν αυτά που μπορούν να γίνουν ορατά δια οφθαλμού" 

Ο μεγάλος αυτός άνδρας κλείνοντας την αυτοβιογραφία του προς τον ανηψιό του Αριστείδη απευθύνει μια προτροπή στους μελλοντικούς Δημάρχους Πειραιά:

"Να ζείτε σε ένα ανεξάρτητο κράτος και σε ένα ελεύθερο έθνος, να συντελείτε στην ανάπτυξη της παιδείας, της βιομηχανίας, του πατριωτισμού, προς δόξα της πατρίδας, να ενεργείτε ψυχή και σώματι υπέρ της προόδου αυτής, να αναθρέψετε αυτή την πατρίδα ελληνοπρεπώς, να την ανδρώσετε, να την υψώσετε σε δόξα και ευημερία και στον βαθμό της αρχαίας της ευκλείας. Γένοιτο !!!"

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΟΜΗΡΙΔΗ ΣΚΥΛΙΤΣΗ:

Γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1784. Η καταγωγή του όμως ήταν από την Κωνσταντινούπολη από τον Ιωάννη Σκυλίτζη (γνωστού ως και Κουροπαλάτου) που έζησε το 11ο αιώνα Μ.Χ. επί βασιλείας των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων Κομνηνού και Παλαιολόγου. Ο Βυζαντινός αυτός άρχοντας είχε αναγορευθεί ανθύπατος της Μικράς Ασίας και συνέγραψε και την Βυζαντινή ιστορία από το 811 μέχρι και το 1057.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης οι απόγονοι έζησαν στην Χίο μέχρι και την καταστροφή της στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Ο ίδιος βρέθηκε στην Σμύρνη όταν ο πατέρας του Κωνσταντίνος ανέπτυξε εκεί εμπορικές επιχειρήσεις. Ο πατέρας του γνώρισε στην Σμύρνη και παντρεύτηκε την Ζωή Ομήρου. Ο μικρός Πέτρος έτρεφε μεγάλη αδυναμία στον παππού του Ιωάννη Όμηρο ο οποίος τον μεγάλωσε με απαγγελίες του Ρήγα Φεραίου και με τα λεγόμενα του Αδαμαντίου Κοραή.

Ο παππούς του με πιέσεις και προτροπές προς τους γονείς του Πέτρου, πέτυχε να αποσταλλεί προς μόρφωση στην Ευρώπη. Το 1804 με προτροπή του παππού του πάλι, αναχωρεί για την Μασσαλία όπου καταπιάνεται με το εμπόριο και συστήνει τον πρώτο εμπορικό του οίκο με την επωνυμία  "Π.Σ. Ομηρίδης". 

Το 1810 όμως από την Γαλλο-Αγγλική διένεξη ο οίκος του κλείνει και τα προϊόντα του δεσμεύονται. Μεταβαίνει στην Γαλλία προκειμένου να δει από κοντά το Ναπολέοντα που θαυμάζει αλλά και τον Αδαμάντιο Κοραή με τον οποίο έχει γαλουχηθεί. Από εκεί πηγαίνει στο Άμστερνταμ προκειμένου να μεταβεί στην Αγγλία, αφού η συγκοινωνία μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας είναι απαγορευμένη. Δεν το κατορθώνει και γυρίζει άπραγος στη Μασσαλία. Εκεί τυχαία βρίσκει ελληνικό πλοίο με σημαία Μαρόκου και μετά από οκτώ ημέρες ταξίδι επιστρέφει στην Σμύρνη. Το 1814 μετά από άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια να ανοίξει εμπορικό οίκο στην Ήπειρο, πηγαίνει στο Παρίσι. Εκεί έρχεται σε επαφή με έλληνες της Φιλικής Εταιρείας (Στέφανο Μόσχου, Γρηγόριο Ζαλίκογλου, Τσακάλωφ) και γίνεται μέλος της. Ο ίδιος ο Αδαμάντιος Κοραής τον μύησε τον συμβούλευε και τον παρότρυνε για αγώνα λέγοντάς του ότι ο χειρότερος εχθρός του Ελληνισμού ήταν η αμάθεια. Όταν ο Πέτρος άφησε το Παρίσι για να επιστέψει στην Μασσαλία δεν είχε καμία διάθεση πλεόν να ασχοληθεί με το εμπόριο αλλά ήθελε να ενεργεί πλέον ως απόστολος της Φιλικής Εταιρείας. Γιαυτό αφού έλαβε την Γαλλική υπηκοότητα επέστρεψε στην Σμύρνη με σκοπό να μυήσει έλληνες στην Εταιρεία. Προδώθηκε όμως και κατόρθωσε να διαφύγει με υδραϊκό τρεχαντήρι στα Ψαρρά όπου ενέσπειρε τον ενθουσιασμό και συντέλεσε ώστε να συγκροτηθεί στόλος 20 πλοίων. Στην συνέχεια ενήργησε το ίδιο και για την Ύδρα και τις Σπέτσες. Ενεπλάκει στον σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης στο Άργος, στον σχηματισμό της "Προσωρινής Πολιτείας της Κρήτης" και στην έλευση του Κόμητος Καποδιστρίου ως Κυβερνήτου της Ελλάδος. Αναμίχθηκε ως ειρηνοποιός σε όλες τις εμφυλιακές διενέξεις που κατέτρωγαν τον ελληνικό αγώνα. Τα πρώτα χρόνια του Καποδίστρια διωρίσθηκε Ειρηνοδίκης Σπετσών και αργότερα Πρόεδρος Δικαστηρίων Βορείων Κυκλάδων. Μετά την δολοφονία του Καποδίστρια και την έλευση του Όθωνα στην Ελλάδα, ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης διέμενε στο Ναύπλιο όπου και του γνωστοποιήθηκε ο διορισμός του ως μέλους του Δικαστηρίου των Εφετών. Από εκεί και πέρα ξεκινά η θητεία του ως Δήμαρχος Πειραιά, θέση στην οποία πραγματοποιεί όλα όσα περιγράφονται στην επιστολή προς τον ανηψιό του. Να πούμε ότι ο Πέτρος Ομηρίδης από το 1838 διαθέτει οικόπεδο στην Πλατεία Τερψιθέας, ενώ το 1841 μαζί με του Λουκά Ράλλη και Ιωάννη Σέρρο ιδρύουν στον Πειραιά την λέσχη "ΑΡΜΟΝΙΑ".  

Ο Δήμαρχος που δεν ξέχασε τον παππού του:

Στο σημείο αυτό να πούμε ότι ο Πέτρος δεν ξέχασε ποτέ ούτε τον Αδαμάντιο Κοράη αφού η κεντρικότερη πλατεία στον Πειραιά έλαβε το όνομά του (Πλατεία Κοραή), ούτε την προτροπή του "ο χειρότερος εχθρός του Ελληνισμού είναι η αμάθεια", αφού περιμετρικά η Πλατεία Κοραή περιβάλλονταν κυρίως από ιδρύματα του πνεύματος Δημοτικά, Γυμνάσια, Σχολές ιδιωτικές και Δημόσιες και αργότερα το Δημοτικό Θέατρο. Δεν ξέχασε ούτε τα θούρια άσματα του Ρήγα Φεραίου που του διάβαζε ο παππούς του, αφού η προτομή του κοσμούσε επί Δημαρχίας του τον Πειραιά όπως περιγράφει ο ίδιος ο Ομηρίδης στην αυτοβιογραφία του. 

Σε πλατεία του Πειραιά που έφερε επίσης το όνομά του Πλατεία Ρήγα Φεραίου (γνωστή και ως Πλατεία Αμαξών) και η οποία υπήρχε σε άνοιγμα των οδών Γούναρη, Τσαμαδού, Ναυαρίνου και που η σημερινή πολεοδομική διαμόρφωση του χώρου δεν επιτρέπει εύκολα την αντίληψη ύπαρξης πλατείας κάποτε. 

Πλατεία Ρήγα Φερραίου Πειραιώς (1909)

Η προτομή αυτή βρίσκεται σήμερα εντός της εισόδου της Ιωνιδείου Σχολής (πλευρά πλατείας Κοραή)

(Φωτογραφία από την ιστοσελίδα http://lyk-peir-ionid.att.sch.gr ) Η προτομή του Ρήγα Φεραίου που κατασκευάστηκε επί Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση και κοσμούσε την Πλατεία Ρήγα Φεραίου κοσμεί σήμερα την είσοδο της Ιωνιδείου Σχολής.

1915 και η Πλατεία Φερραίου Πειραιώς, έργο του Πέτρου Ομηρίδη συνεχίζει να υπάρχει...

Εν Πειραιεί Πλατεία Αμαξών 1906

Ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης πεθαίνει σε ηλικία 88 ετών στις 23 Νοεμβρίου 1872 με περιουσία 1.000.000 δραχμών και κληρονόμο τον ανηψιό του Αριστείδη ο οποίος ιδρύει εργοστάσιο υαλουργίας στον Πειραιά με τα χρήματα αυτά.

Πηγή: Βιογραφία Αυτοσχέδιος Πέτρου Σ. Ομηρίδου υπό Αριστείδου Σκυλίτση, Αθήνησι 1871