Η ιστορία των αρχαίων τειχών του Πειραιά



Της Νανάς Ιωαννίδου

Ο Θεμιστοκλής ήταν ο πρώτος που προείδε την εξαιρετική θέση του Πειραιά με τα τρία φυσικά λιμάνια του, που θα έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη του εμπορίου και στη ναυτική παντοδυναμία των Αθηναίων στη Μεσόγειο. Όταν το 493 π.χ. ανέλαβε άρχων, άρχισε τα πρώτα λιμενικά και οχυρωματικά έργα. Λίγο αργότερα τα σταμάτησε με αφορμή την επιδρομή των Περσών Δάτι και Αρταφέρνη. Μετά τη νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα το 490 π.χ. προβλέποντας νέα κάθοδο των Περσών, έδωσε προτεραιότητα στη ναυπήγηση πολεμικών πλοίων, όπου όπως είναι γνωστό με τον στόλο αυτό κατανίκησε τους Πέρσες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.χ.

Ακολουθεί η μάχη των Πλαταιών όπου ξανανικούν τους Πέρσες. Τότε για πρώτη φορά ο Πειραιάς αποκτά τείχη και όπως γράφει ο Θουκιδίδης είχαν μήκος 11 χλμ. 


Αργότερα αναλαμβάνει ο Κίμωνας και άρχισε να κτίζει, θέλοντας να προστατεύσει ακόμα περισσότερο τα λιμάνια και την Αθήνα, άλλα δύο τείχη, το λεγόμενο βόρειο και Φαληρικό. Δεν πρόλαβε όμως με τον οστρακισμό του και αναλαμβάνει ο Περικλής. 
Αυτό ο μεγάλος άνδρας αφού στόλισε την Αθήνα με μνημεία όπως την Ακρόπολη, θέλησε να παρουσιάσει κάτι ανάλογο και στον Πειραιά. Αναθέτει στον αρχιτέκτονα της εποχής τον Ιππόδαμο από την Μίλητο, τον σχεδιασμό της πόλης του Πειραιά. Παράλληλα αρχίζει την ολοκλήρωση των μισοτελειωμένων τειχών του Κίμωνα. Έκρινε όμως αναγκαίο να κτίσει κι άλλο τείχος το νότιο το οποίο έβαινε παράλληλα με το βόρειο. Αυτά ξεκινούσαν απο το λιμάνι και τελείωναν στην Αθήνα και ονομάζονταν Μακρά Τείχη. Τα οποία μέχρι σήμερα έρχονται στο φως και υπάρχουν μεγάλα τμήματα αυτών. Ο Πλούταρχος μας πληροφορεί ότι ο εργολάβος ήταν ο Καλλικράτης, ο συνεργάτης του Ικτίνου στην κατασκευή του Παρθενώνα.




Με την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου μεγάλα δεινά υπήρξαν και για τις δύο πόλεις Αθήνα και Πειραιά το 431 π.χ. Ο λαός κλεισμένος μέσα στα τείχη μαστιζόταν από πείνα και θανατηφόρες ασθένειες. Ύστερα από μακρά πολιορκία του Πειραιά, το τέλος το έδωσε η πανωλεθρία του Αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς (Δαρδανέλια) μεταξύ δε των όρων που επεβλήθησαν στους Αθηναίους ήταν η κατεδάφιση όλων των οχυρών και πολεμικών εγκαταστάσεων. Ο στρατηγός των Αθηναίων Κόνων δεν γύρισε παρά μόνο έπειτα από δέκα χρόνια για να πάρει τη νίκη.



Το 394 π.χ. μετά την ήττα πλέον των Λακεδαιμονίων στη ναυμαχία της Κνίδου (πόλη της Ιωνίας, αρχαίας Καρίας), ο νικητής πλέον ναύαρχος Κόνων φθάνει στον Πειραιά με 80 πλοία και άφθονα χρήματα με τα οποία κατασκεύασε άλλα μεγαλύτερα τείχη που περιέκλειαν ολόκληρη την Πειραϊκή Χερσόνησο, όπου μέχρι σήμερα βλέπουμε σποραδικά στην ακτή κατά μήκος της Πειραϊκής και λέγονται τα τείχη του Κόνωνος. Επισκεύασε δε και τα Μακρά Τείχη και στόλισε τον Πειραιά με διάφορα μνημεία όπως ήταν ο ναός της Αφροδίτης Ευπλοίας, για να τιμήσει τους θεούς που του χάρισαν τη νίκη. Τελικά με την κάθοδο των Ρωμαίων, το τείχος του Κόνωνα, τα Μακρά Τείχη, οι Στοές, οι Νεώσοικοι, η Σκευοθήκη του Φίλωνα και ο Ναοί κατεδαφίστηκαν από το νικητή Στρατηγό Σύλλα και ποτέ δεν επανήλθε η ακμάζουσα ναυτική πολιτεία και......το ταξίδι της ιστορίας....συνεχίζεται!!  

Πηγές:
Λεύκωμα της Εταιρείας, Αλέξανδρος Γ. Τσιβλιρής και Υιοί
Επιμέλεια Κειμένου: Προδρ. Ματζαρόγλου
Επεξεργασία για το Πειραιόραμα: Νανά Ιωαννίδου
Φωτογραφίες της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολή Αθηνών

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"