Η διαμονή του Βασιλιά της Σερβίας στην Έπαυλη Οριγώνη

Η Έπαυλη του Οριγώνη από την πλευρά της θάλασσας. Η διεύθυνσή της όταν έμεινε σε αυτήν ο Βασιλιάς της Σερβίας Πέτρος ήταν οδός Κουμουνδούρου 9.

Του Στέφανου Μίλεση

Μια σπουδαία μορφή που συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη του Πειραιά, υπήρξε και ο Πέτρος Οριγώνης.

Το 1873, εγκαθίσταται στον Πειραιά, το "Ναυτικό Γραφείο Πέτρου Οριγώνη" και αμέσως γίνεται ο Γενικός Πράκτορας στην Ελλάδα της Βασιλικής Ολλανδικής Ατμοπλοϊκής Εταιρείας. Διαθέτει εκτάσεις γης, που ξεκινούν από την Καστέλλα και φτάνουν μέχρι και την Φρεαττύδα!

Πολλές φορές Δημοτικά Έργα, όπως δρόμοι, κήποι κ.α. απαιτούν την δική του έγκριση. Επί σειρά ετών ο Πέτρος Οριγώνης, συμβάλλει όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξη του Πειραιά, αλλά όλης της χώρας, καθώς μεταξύ άλλων είναι Επίτιμος Πρόξενος της Ολλανδίας στην Ελλάδα, αλλά και Πρόξενος του Βασιλείου της Σερβίας.

Η Έπαυλη του Οριγώνη στην Καστέλλα που φιλοξενήθηκε ο Πέτρος Α΄της Σερβίας για μεγάλο χρονικό διάστημα

Η ιστορία της οικογενείας Οριγώνη όπως την κατέγραψαν οι Μάρω Βουγιούκα και Βασίλης Μεγαρίδης στο βιβλίο τους 'Οδωνυμικά του Πειραιά"

Στην εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Σερβίας υποτάσσεται στις ορέξεις της πανίσχυρης τότε Αυστρίας- Γερμανίας, ο ηρωικός Σέρβος Βασιλιάς Πέτρος Καραγιώργεβιτς μαζί με πολλούς άλλους Σέρβους, τον Οκτώβριο του 1915, καταφτάνουν κυνηγημένοι στην Ελλάδα.

Η άφιξή τους στην Κέρκυρα γίνεται διαμέσου του Αλβανικού λιμένα της Αυλώνας όπου επιβιβάζονται 151.828 Σέρβοι Στρατιώτες και απλοί πολίτες. Μαζί με τον Βασιλιά Πέτρο, βρίσκεται και ο διάδοχος του Σερβικού θρόνου Αλέξανδρος, ο Πρωθυπουργός Πάσιτς καθώς και μέλη της Σερβικής Κυβέρνησης. Όλοι αυτοί στην αρχή της μεγάλης περιπέτειάς τους διαμένουν στο ξενοδοχείο της Κέρκυρας "Μπέλλα Βενέτσια".

Επί της ουσίας, αυτή η διαφυγή μοιάζει με έναν άλλο άθλο που χρονικά θα είναι λάβει χώρα μεταγενέστερα, τον άθλο της Δουκέρκης και θα γίνει γνωστός. Στην ουσία όμως πρόκειται για ακόμη μεγαλύτερο, αφού ο Πέτρος Α΄, οδηγεί τον τεράστιο αριθμό προσφύγων μέσα από τα βουνά της Αλβανίας για να φτάσει στην Αδριατική θάλασσα. 

Στην πορεία αυτή του θανάτου χάνουν τη ζωή τους 245.000 άτομα. Το πανέμορφο αυτό νησί που οι Σέρβοι ονομάζουν πλέον "Νησί της Σωτηρίας" γίνεται έδρα της εξόριστης Σερβικής Κυβέρνησης μέχρι τον Δεκέμβριο του 1918. Ο Πέτρος όμως κατανοεί ότι πρέπει να βρίσκεται κοντά στο ελληνικό κέντρο, για να διατηρεί τις επαφές του με τα μέλη της Ελληνικής πολιτικής σκηνής και για να μπορεί να είναι μέτοχος της πολιτικής σκηνής των Αθηνών.

Ο Βασιλιάς Πέτρος στην Καστέλλα:

Τότε ο Πέτρος Οριγώνης προσκαλεί τον Σέρβο Βασιλιά στην Έπαυλή του στην Καστέλλα. Άλλωστε η Έπαυλη του Οριγώνη δεν ήταν μέχρι τότε άγνωστη στον Βασιλιά της Σερβίας αφού στο παρελθόν που είχε επισκεφθεί πολλές φορές την Ελλάδα, παρέμενε φιλοξενούμενος στην παραλιακή οικία της Καστέλλας.

Ο Πέτρος φτάνει στον Πειραιά με το ψευδώνυμο Στρατηγός Τόπολα καθόσον τηρεί αυστηρότατον ινκόγνιτο

Ο Πειραιάς υποδέχεται τον Πέτρο Α΄ Σερβίας σε παλαιότερη επίσκεψή του στην Ελλάδα πριν από το 1915, όταν έρχονταν για ολιγοήμερη παραμονή και έμενε φιλοξενούμενος στην Έπαυλη του Οριγώνη

Η Έπαυλη Οριγώνη από την πλευρά της θάλασσας

Η φύλαξη του Πέτρου από Σέρβους:

Η διαμονή του Σέρβου Βασιλιά Πέτρου στην Καστέλλα εξασφαλίζεται από την άφιξη 25 ένοπλων Σέρβων οι οποίοι αναλαμβάνουν την προστασία του.  Επίσης η διαμονή του κρατείται εν μέρει μυστική στην Καστέλλα αφενός για λόγους διατήρησης υψηλού ηθικού των Σέρβων στρατιωτών που παραμένουν στην Κέρκυρα, αφετέρου για λόγους προστασίας του, το ίδιο συνέβαινε και σε οποιοδήποτε άλλη τοποθεσία στην Ελλάδα μετέβαινε.

Οι κάτοικοι της Καστέλλας έβλεπαν κάθε βράδυ τον Σέρβο Βασιλιά Πέτρο, να κάνει τον περίπατό του μαζί με τον γιο του Αλέξανδρο, μπροστά από την οικία του Οριγώνη. Σύχναζαν στο Ναυτικό Όμιλο και τους άρεσε να βλέπουν τους βαρκάρηδες του Τουρκολίμανου να καθαρίζουν τις βάρκες τους. Πολλές φορές κάθονταν στον κήπο του διπλανού σπιτιού του Μαυρομιχάλη διαβάζοντας εφημερίδες ή αγναντεύοντας τη θάλασσα. Ο Πέτρος είχε έναν βαρκάρη ο οποίος αφού πρώτα τον έκανε μια βόλτα, τον άφηνε για λίγο στο νησάκι του Κουμουνδούρου (τη Σταλίδα). Για περπάτημα κατέβαιναν στην παραλία του Τουρκολίμανου και κοιτούσαν την κατασκευή ή την επισκευή των βαρκών. Πάντοτε ζητούσαν πληροφορίες όπως πόσο χρόνο χρειάζεται για να κατασκευαστεί μια βάρκα και εάν κατασκευάζονται όλες οι βάρκες στην Ελλάδα ή εισάγονται και από το εξωτερικό. Ρωτούσαν για κάθε λεπτομέρεια, όπως τι βερνίκια μεταχειρίζονταν κι αν είναι εγχώρια ή ευρωπαϊκά.   

Η αοριστία ως προς την διαμονή του Βασ. Πέτρου ήταν καθοριστική για την ασφάλειά του

Ο Οριγώνης φιλοξενούσε τον Πέτρο στην οικία του αλλά τα δημοσιεύματα τον θέλουν  ως Πρόξενο της Σερβίας, μετά του Δημάρχου Πειραιώς να ανεβαίνουν στην Αθήνα για να  συγχαρούν τον Πρεσβευτή της Σερβίας 

Στις 9 Απριλίου του 1918 ο Διάδοχος του Σερβικού Θρόνου Αλέξανδρος τον οποίο το δημοσίευμα αναφέρει ως "υψηλό ξένο" που ταξιδεύει ιγκόγνιτο μεταβαίνει στην Καστέλλα για να συναντήσει τον Πέτρο. Κατά τις συνήθειές  του ο Πέτρος παραθέτει γεύμα στους προσκεκλημένους του στο ξενοδοχείο ΑΚΤΑΙΟΝ

"Διακήρυξη της Κέρκυρας" ή "Διακήρυξη της Καστέλλας";

Κατά μια άποψη, κατά τη διάρκεια της διαμονής του στην Έπαυλη Οριγώνη στην Καστέλλα, συντάσσει την περίφημη διακήρυξη της Σερβικής Ανεξαρτησίας. Προτρέπει Σέρβους, Σλοβένους και Κροάτες να ζήσουν μαζί σε ένα Εθνικό Κράτος με το όνομα Γιουγκοσλαβία, για αυτό και θεωρείται ο "νονός" αυτού του ονόματος, πολλά έτη πριν την πραγματοποίησή του.

Στις 20 Ιουλίου του 1917 ο πρόεδρος των Σέρβων του Λονδίνου Τρούμπιτς και ο Βασιλιάς πλέον Αλέξανδρος συνυπογράφουν αυτή την διακήρυξη η οποία μένει στην ιστορία ως "Διακήρυξη της Κέρκυρας".

Ο Πέτρος της Σερβίας κατά τη διαμονή του στην Έπαυλη του Οριγώνη, είχε μεταφέρει αρχειακό υλικό, που αφορούσε στην στρατιωτική κατάσταση των Σέρβων καθώς και όλη την αλληλογραφία του. Η Έπαυλη Οριγώνη και μετά το τέλος του Α'  Π.Π. και την αποχώρηση του Πέτρου, συνεχίζει να αποτελεί στόχο υπηρεσιών των Κεντρικών Δυνάμεων, καθώς τα οράματα του Πέτρου για ένα συνασπισμό κρατών υπό τη Γιουγκοσλαβία, αποτελούσαν απειλή για τα ευρύτερα σχέδια της Γερμανίας. 

Παρά τη διαρκή φύλαξη της Έπαυλης Οριγώνη οι απόπειρες κλοπής αποτελούσαν σύνηθες φαινόμενο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση εκείνη, όταν τον Οκτώβριο του 1926 ο διαρρήκτης συνελήφθη επ'  αυτοφώρω, βρέθηκε να είναι ο Γερμανός Κάρολος Χέιντερ.

Ο Γερμανικής καταγωγής Κάρολος Χέιντερ ελεηλάτησε την "ιματιοθήκη του Πέτρου" στην Έπαυλη του Οριγώνη. Το δημοσίευμα μάλιστα αναφέρει ότι στην έπαυλη του εν Πειραιεί προξένου της Σερβίας κ. Π. Οριγώνη ως γνωστόν, διαρκούντος του πολέμου διέμενεν ο αείμνηστος Βασιλεύς της Σερβίας Πέτρος Καραγεώργεβιτς.

Η μαγευτική θέα της Έπαυλης του Οριγώνη προς την αρχαία νήσο Σταλίδα

Ποιος ήταν ο Πέτρος Α΄ της Σερβίας;

Βασιλιάς Πέτρος Α΄ της Σερβίας

Ο Πέτρος Α' της Σερβίας είχε καταταγεί το 1870 στην Λεγεώνα των Ξένων (Φάλαγγα την έλεγαν  τότε) και είχε πολεμήσει υπέρ των Γάλλων το 1871 στον Γαλλο-πρωσικό πόλεμο. Η τόλμη του ήταν τέτοια που ένας Έλληνας που επίσης υπηρετούσε τότε στην Λεγεώνα των Ξένων, ο Στρατηγός Βούρβαχης, ο οποίος τύγχανε τότε Διοικητής του τον παρασημοφόρησε προσωπικά. Ο Πέτρος είχε τραυματισθεί στην μάχη της Ορλεάνης και είχε διασωθεί κολυμπώντας στον ποταμό Λίγηρα. Στέφθηκε Βασιλιάς της Σερβίας στις 21 Σεπτεμβρίου του 1904 και σε όλη την βασιλεία του τύγχανε τεράστιας δημοτικότητας τόσο στην Σερβία όσο και στην Ελλάδα. Τελευταία δημόσια εμφάνισή του ήταν την 1η Δεκεμβρίου του 1918 όταν το όραμά του έγινε πραγματικότητα και ανακηρύχθηκε ο πρώτος βασιλιάς Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, σύμφωνα με το όσα είχε οραματιστεί στην "Διακήρυξη της Κέρκυρας". Πέθανε στο Βελιγράδι το 1921.

Ο τάφος του Πέτρου Α΄ Σερβίας

Για τον λόγο αυτό και οι δύο δρόμοι που υπάρχουν μέχρι σήμερα μπροστά από το ακίνητο του Οριγώνη στην Καστέλλα, φέρουν τα ονόματα οδός Καραγιώργη Σερβίας (η προγενέστερη ονομασία της ήταν οδός Κουμουνδούρου), ενώ η κάθετη οδός σε αυτήν φέρει το όνομα οδός Πέτρου Σερβίας.  

Στην οικία του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, δίπλα ακριβώς από την έπαυλη του Οριγώνη, είχε αφήσει την τελευταία του πνοή ο ήρωας Γαλιβαλδινός Αλέξανδρος Ρώμας (Διαβάστε την ιστορία εδώ). 


Εικόνες των Επαύλεων Οριγώνη και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη:

Από την παραλιακή ζώνη οι εικόνες που προσφέρουν οι εγκαταστάσεις των δύο Επαύλεων (Οριγώνη και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη) είναι μοναδικές. Ικανές να φιλοξενήσουν (ως προς την ασφάλεια) Βασιλείς, Προέδρους ή άλλα σημαντικά πρόσωπα. 

Οι εγκαταστάσεις αυτές διασώζονται μέχρι σήμερα, προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα. Ο διαβάτης-επισκέπτης μεταφέρεται στον χρόνο, αφού τίποτα από την γύρω περιοχή δεν θυμίζει τον σημερινό Πειραιά. 

Ίσως για τον λόγο αυτό και στην συγκεκριμένη περιοχή να κυκλοφορούν τόσο θρύλοι γύρω από την ιστορία και τους ανθρώπους που κάποτε έζησαν.