Η ιστορία μιας Οδύσσειας με "Ιθάκη" τον Πειραιά (Σταμάτης Σέρμπος)

Ο Σταμάτης Σέρμπος σε φωτογράφηση Αναστασίου Γαζιάδη (παλαιότερο Αφιέρωμα)
 Ο Πειραιώτης συγγραφέας Δημήτρης Φερούσης, στο εξαίρετο βιβλίο του "Σταμάτης Σέρμπος. Από την καταστροφή της Χίου στον έρημο Πειραιά" κάνει στην κυριολεξία μια επική αφήγηση και παρουσιάζει την περιπετειώδη ζωή ενός σημαντικού νεοέλληνα που το όνομά του δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Ο Σέρμπος διατηρεί ημερολόγιο και ως αυτόπτης μάρτυρας καταγράφει τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα καθώς και την προσωπική του πορεία, η οποία από ένα σημείο και μετά αποτελεί ορόσημο για την πόλη του Πειραιά.  Ο Φερούσης υπό μορφή μυθιστορίας παρουσιάζει ένα περιπετειώδες ανάγνωσμα που αξίζει να διαβάσετε γιατί απλά συναρπάζει.

Ποιός όμως ήταν ο Σέρμπος;
 
Ο Σταμάτης Σέρμπος γεννήθηκε στα Λιβάδια Χίου το 1806. Σαν παιδί έζησε την καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους, την προσφυγιά, την φτώχια και την κακομεταχείριση. Περιπλανώμενος στην Πελοπόννησο, γνώρισε το φουσάτο του Κολοκοτρώνη και παιδί ακόμα, μπήκε σαν αγγελιαφόρος των οπλαρχηγών του. Περισσότερη σκληρότητα όμως ένιωσε όταν μπήκε στην δούλεψη ελλήνων που όταν άλλοι αγωνίζονταν για την ελευθερία, αυτοί εκμεταλλεύονταν τους πάντες, συνεργαζόμενοι με τους Τούρκους στο όνομα του κέρδους. Έφυγε από αυτούς με κατεύθυνση την επαναστατημένη Τριπολιτσά η οποία τότε ήταν σταθμός όπου κατέφθαναν πολλές ειδήσεις από όλο το μαχόμενο γένος.

Η Οδύσσεια αρχίζει:
Τον Δεκέμβριο του 1823 φθάνει στο Ναύπλιο. Στην πόλη αυτή ζούσαν τότε μαζί Έλληνες, Φράγκοι, Τούρκοι και Εβραίοι. Από εκεί ζει, είτε μπροστά, είτε ανάμεσα, τα γεγονότα των εμφυλίων που ξεσπάνε. Ζει τις μάχες της Τριπολιτσάς, του Ναυπλίου, της Κορίνθου, της Μονεμβάσιας, του Νιόκαστρου.

Το 1826 ζει στο Ναύπλιο μια κατάσταση απόλυτης αθλιότητας όταν το Δημόσιο Ταμείο έχει μόνο 50 γρόσια και ο κόσμος από πείνα και εξαθλίωση μπαίνει στο σπίτι του διπλανού και τον σκοτώνει για ένα πιάτο φαγητό. Βρίσκεται μέσα στο αποκλεισμένο και πολιορκημένο Ναύπλιο από τους ίδιους τους Έλληνες οι οποίοι έχουν συστήσει προσωρινή διοίκηση στο Κρανίδι και για 5 μήνες πολιορκούν την πόλη. "Με ποιόν μασκαράν να υπάγω; Με κείνους που περιμένουν να καταβροχθίσουν οι άθλοι το δάνειο που θα έλθει σε λίγο από την Ιγγλετέρα;"

Αν και βιώνει όλα τα τραγικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, αγωνίζεται με όλη του την δύναμη να επιβιώσει στον τομέα του εμπορίου και όλες οι δυσκολίες του ενισχύουν την θέλησή του και την ωριμότητά του. Το 1831 δολοφονείται ο Καποδίστριας. Νέες συμφορές. Όλοι άρχισαν να διεκδικούν δικαιώματα, θέσεις εξουσίας, ουφίτσια και προνόμια. Καταχρήσεις, ανατροπές και ταραχές κλονίζουν πάλι την όποια τάξη έστω και για λίγο υπήρχε.
Ύστερα καταφτάνει ο Όθωνας και μαζί του οι Βαυαροί. Φυλακίσεις αγωνιστών, δίκες και μεροληψίες.

Στον έρημο Πειραιά:
Ο Πειραιάς το 1836
Όταν αποφασίστηκε η Αθήνα να γίνει πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους, άνθρωποι με τον χαρακτήρα του Σέρμπου έτρεξαν στην έρημη τότε πόλη του Πειραιά. Ήταν το 1834 όταν ο Σέρμπος αντίκρισε ένα τόπο έρημο με λίγες παράγκες και το μοναδικό πέτρινο πανδοχείο κοντά στην θάλασσα του Γιαννακού Τζελέπη. Σε αυτό το μοναδικό πανδοχείο ο Σέρμπος μαζί με τον Νικόλαο Μελετόπουλο νοίκιασαν "χώρο" και άνοιξαν μαγειρείο.

Ο Σέρμπος εκμεταλλεύτηκε το πανδοχείο του Γιαννακού Τζελέπη κοντά στην Θάλασσα και άνοιξε μαγειρείο. Από το πανδοχείο αυτό έλαβε το όνομα η Ακτή και ονομάστηκε "Ακτή Τζελέπη". Το πανδοχείο αυτό βρίσκονταν εκεί που σήμερα είναι το γνωστό Μέγαρο Γιαννουλάτου στην Πλατεία Καραϊσκάκη (πρώην Πλατεία Όθωνος)
Σημερινή εικόνα της Πλατείας Καραϊσκάκη στην οποία δεσπόζει πίσω το Μέγαρο Γιαννουλάτου (Hellenic Seaways). Το Μέγαρο αυτό βρίσκεται περίπου στην θέση που βρίσκονταν το Πανδοχείο του Τζελέπη

Ενάμιση χρόνο αργότερα οικοδόμησαν το σπίτι τους που βρίσκονταν ακρβιώς έναντι της Πλατείας Όθωνος (που μετά την έξωση του Όθωνα, μετονομάστηκε σε Πλατεία Καραϊσκάκη) και κοντά φυσικά στο Πανδοχείο του Τζελέπη που βρίσκονταν εκεί που είναι σήμερα το Μέγαρο Γιαννουλάτου. 

Αυτός όπως και πολλοί άλλοι χιώτες με την εργατικότητά τους και την τόλμη τους βάζουν τα θεμέλια για τον σύγχρονο Πειραιά. Καταφθάνουν Χιώτες από όλα τα μέρη της γης αναμεσά τους οι Ράλληδες, Βούρος, Ομηρίδης, Νεγρεπόντε, ο Νεόφυτος Βάμβας, ο Σκυλίτσης που μαζί με άλλους τολμηρούς όπως ο Θεοχάρης, ο Μουτζόπουλος κάνουν τον Πειραιά πρώτη ελληνική πόλη στο εμπόριο, στη ναυτιλία, στην βιοτεχνία, στην παραγωγή.

Τα πρώτα χρόνια δημιουργίας της νέας πόλης του Πειραιά ο Δήμος έφερε το όνομα "ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΕΩΝ"

Το 1852 ο Σέρμπος παντρεύει την κόρη του με τον Τρύφωνα Μουτζόπουλο (από παλαιότερο αφιέρωμα), μετέπειτα δήμαρχο Πειραιά. Ο ίδιος ήδη δημοτικός σύμβουλος Πειραιά μαζί με τον Σερφιώτη, Ράλλη, Ρετσίνα, τον Παναγιώτη Γιουρδή στελεχώνουν τον δεύτερο Δήμαρχο του Πειραιά, Πέτρο Σκυλίτση Ομηρίδη. Ο Σέρμπος σε έξι συνολικά δημαρχιακές περιόδους διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος. Το όνομά του φιγουράρει σε όλους τους Πειραϊκούς Ναούς και ιδρύματα ως ευεργέτη και ακούραστου εργάτη της Πειραϊκής προόδου όπως στο Τζάννειο Νοσοκομείο, τον Άγιο Σπυρίδωνα, Άγιο Νικόλαο, Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένης, Άγιο Διονύσιο.  

Πηγές:
 Βιβλίο του Δημήτρη Φερούση "Σταμάτης Σέρμπος, από την καταστροφή της Χίου στον έρημο Πειραιά", Εκδόσεις Ακρίτας
Φωτογραφία Σέρμπου από Ινστιτούτο Νεολληνικών Ερευνών (ΙΝΕ)
Απεικονίσεις Πειραιά του 1836 από "Μουσείο Πόλεως Αθηνών"
    

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"