 |
| Ο Παύλος Νιρβάνας το σπίτι του οποίου βρίσκονταν στην Φρεαττύδα |
Του Στέφανου Μίλεση
Ο μεγάλος λογοτέχνης Παύλος Νιρβάνας (Πέτρος Αποστολίδης) που ζούσε στην Φρεαττύδα, διατηρούσε δεσμούς με μεγάλους λογοτέχνες και ποιητές της εποχής του κυρίως αυτούς που αγαπούσαν ή έμεναν στην περιοχή του Πειραιά.
Λίγο πριν το 1910 συναντιέται με τον Λάμπρο Πορφύρα και τον Ζαν Μορεά στον Πειραιά για μια βόλτα. Ο Ζαν Μορεάς ήταν ο μεγάλος ποιητής Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος που αν και Αθηναίος, αγαπούσε τον Πειραιά και ειδικά την Φρεαττύδα αφού εκεί είχε τον μεγάλο του έρωτα σε ηλικία 20 ετών. Ήταν γνωστός για τον παράξενο χαρακτήρα του και τις προλήψεις που είχε.
Οι τρεις τους λοιπόν Νιρβάνας, Ζαν Μωρεάς και Λάμπρος Πορφύρας συναντιούνται στον Πειραιά κάπου στο 1910.
Αφηγείται ο Παύλος Νιρβάνας:
- Θέλω να κατέβω καμμιά μέρα στον Πειραιά.... μου είπε ο Μωρεάς. Θέλω να ξαναπερπατήσω στην Προκυμαία που είδε τα πρώτα μου φλερτ.
Του εξήγησα ότι την Παλιά Προκυμαία μόνο στην φαντασία του πια μπορούσε να τη βρει, γιατί στην πραγματικότητα δεν υπήρχε ή κι αν υπήρχε ήταν σαν να μην υπήρχε.
Με ρώτησε τότε για κάποιες παλιές αρχοντικές οικογένειες του Πειραιά, που είχε γνωρίσει. Άλλες είχαν εκλείψει, άλλες είχαν φύγει από τον τόπο.
- Τι θα βρούμε λοιπόν από τον δικό μου Πειραιά εκεί κάτω; με ρώτησε
- Ότι βρίσκει ένας ποιητής του είπα, εκεί που δεν υπάρχει πια τίποτα για τους άλλους. Τον εαυτό του.
- Έχετε δίκιο μου απάντησε μελαγχολικά. Σας έκανα μια ανόητη ερώτηση που με κάνει τώρα να ντρέπομαι.
- Πρέπει να με πάτε στον Πειραιά να βρω τον Γιάννη Παπαδιαμαντόπουλο (τον εαυτό του εννοεί ο Ζαν Μωρεάς αφού έτσι τον έλεγαν πραγματικά). Πρέπει να πάμε χωρίς άλλο. Εσείς που κατοικείτε;
- Στην Φρεαττύδα. Είναι ακόμα το μόνο μέρος του Πειραιά που διατηρεί τα παλιά του βράχια και τα παλιά του κύματα.
- Λαμπρά θα πάμε στην Φρεαττύδα τότε, μόνοι..
- Κι ο Λάμπρος Πορφύρας ο ποιητής αν δεν έχετε αντίρρηση (του λέει ο Νιρβάνας)
- Δεν έχω ποτέ αντίρρηση όταν πρόκειται για έναν ποιητή.
- Ο Πορφύρας είναι γλυκύτατος ποιητής... μου είπε σε λίγο. Έχω διαβάσει στίχους του. Πρέπει να τον πάρουμε μαζί μας.
 |
| Ο εραστής της Φρεαττύδας ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ |
Συμφωνήσαμε για την ημέρα και ώρα της εκδρομής μας. Έτσι ένα απόγευμα πήρα τον φίλο μου Ζαν Μωρεά από την Αθήνα και κατεβήκαμε με τον ηλεκτρικό στον Πειραιά. Ήταν όμως μελαγχολικός την ημέρα εκείνη και μιλούσε πολύ λίγο και με αποφθέγματα. Μέσα στο τρένο ο λόγος έπεσε στον Ψυχάρη και στο δημοτικιστικό κίνημα. Όπως κατάλαβα ο Μωρεάς φανταζότανε ότι ο Ψυχάρης είχε κηρυχθεί κατά της σπουδής της κλασσικής αρχαιότητας και εκείνος επειδή ήταν θρεμμένος με την κλασσική ποίηση, ένας κλασσικός κι αυτός, δεν μπορούσε να επιτρέψει στον Ψυχάρη και στους οπαδούς του το ανύπαρκτο έγκλημά τους.
Καθώς βγαίναμε στον σταθμό του Πειραιά, μου είπε συμπερασματικά.
- Αυτό δεν πρέπει να γίνει ποτέ, είναι ηλίθιο
- Και που θα πάμε τώρα; με ρώτησε
- Θέλετε να πάμε στην Φρεαττύδα; είναι η μόνη ποίηση που έχει απομείνει στον Πειραιά.
- Α ναι στην Φρεαττύδα...ψιθύρισε, χαϊδεύοντας την άκρη του μουστακιού του. Την θυμάμαι την Φρεαττύδα. Νομίζω πως έγραψα κάποτε στίχους γι΄ αυτήν.
 |
| Ο ΖΑΝ ΜΩΡΕΑΣ συνήθιζε να χαϊδεύει την άκρη του μουστακιού του |
Ο Πορφύρας μας περίμενε στον σταθμό. Τον πήραμε, μπήκαμε σε μια άμαξα και αφού διέταξε τον αμαξά να την κλείσει τραβήξαμε στην Φρεαττύδα. Ήταν μια ωραία δύση και η Φρεαττύδα βρισκότανε σε όλη της την δόξα. Ο Μωρεάς βρέθηκε παραδόξως να μην προσέχει καθόλου το μαγευτικό θέαμα. Όταν περάσαμε την έπαυλη του Σκουλούδη, στο ωραιότερο σημείο του περιπάτου μας, γύρισε και είπε:
- Ο αέρας με ενοχλεί
Φαινότανε να αναπνέει με δυσκολία, σχεδόν ασθματικά
- Που θέλετε να πάμε τον ρωτήσαμε;
- Ίσως σε κάποιο γραφικότερο μέρος, απάντησε
 |
| Η έπαυλη του Σκουλούδη (σημερινό αντικαρκινικό Νοσοκομείο Μεταξά) |
- Γραφικότερο μέρος; Τι να εννοούσε λέγοντας γραφικότερο μέρος; Για έναν ποιητή που ύμνησε το ελληνικό κύμα, τα ακρογιάλια, είχα την ιδέα ότι δεν μπορούσε να υπάρξει γραφικότερο μέρος από εκείνο που του είχαμε προσφέρει εκείνη την στιγμή. Ίσως όμως δεν είχα σκεφτεί ότι ένας ποιητής σαν τον Μωρεάς, κλείνει τα αγαπημένα του τοπία στην ψυχή του όπως τα ένιωσε κάποτε και όχι όπως είναι σήμερα. Ήταν σαν να του λέγαμε "έλα παππού μου να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου".
Ίσως αυτό να τον ενοχλούσε περισσότερο και από τον αέρα που όντως φυσούσε εκείνη την ημέρα, η ιδέα δηλαδή ότι πηγαίναμε να του δείξουμε ένα μέρος που είχε λατρέψει, το είχε κλείσει στην ψυχή του και το είχε δώσει στον κόσμο μέσα από τους στίχους του.
- Σε κανένα γραφικότερο μέρος, ξαναείπε, σε τίποτε φτωχογειτονιές με παλιά σπιτάκια και αρχαϊκά μαγαζάκια..
Τον τραβήξαμε σε κάποια λαϊκή συνοικία. Αλλά κι εκεί δεν φαινότανε να προσέχει περισσότερο.
Άρχισε να ψιθυρίζει στίχους από την "Ιφιγένεια" ένα ποίημα δικό του. Μετά ζήτησε να ξαναγυρίσει στην Αθήνα. Είναι τόσο δύσκολο να ξαναβρεί κάποιος τον εαυτό του, αυτόν που άφησε πριν είκοσι χρόνια και πλέον. Δεν τον ξαναείδαμε ποτέ πια στον Πειραιά, εκτός τότε που αναχώρησε από το λιμάνι μαζί με τον συγγενή του τον γνωστό Μαλακάση, που είχαμε πάει για να τον χαιρετίσουμε. Από εκείνη την συνάντηση κάποιος μας έβγαλε και μια φωτογραφία (Η φωτογραφία αυτή δημοσιεύθηκε στα "Παναθήναια").
Κατεβήκαμε μάλιστα και στην καμπίνα του, όπου τον είδαμε να κοιτά ανήσυχος τον αριθμό της καμπίνας.
- Μην κοιτάς του λέω, δεν έχει τον αριθμό 13 (ήξερα πόσο προληπτικός ήταν)
- Ναι αλλά ούτε πολλαπλάσιο του 13 δεν θα πρέπει να είναι, μου απάντησε
Από τότε δεν τον ξαναείδα ποτέ.
 |
| Η προτομή του ΖΑΝ ΜΩΡΕΑΣ στον Εθνικό Κήπο |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου