Ιάκωβος Δραγάτσης - Η ζωή μου

ΙΑΚΩΒΟΣ ΔΡΑΓΑΤΣΗΣ
Γυμνασιάρχης του εν Πειραιεί Γυμνασίου

Ο ίδιος ο Ιάκωβος Δραγάτσης μιλάει για την ζωή του και το έργο του στον Πειραιά σε ένα μοναδικό αυτοβιογραφικό του σημείωμα. Διαβάζοντάς το λες και τον βλέπουμε ζωντανό σήμερα να μιλάει για τον Πειραιά, το Γυμνάσιο που δίδαξε και διετέλεσε διευθυντής (την μετέπειτα Ιωνίδειο), για την Γαλλική Σχολή, τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και το ίδρυμα που δημιούργησε ο ίδιος (Δραγάτσειο) στην πλατεία Τερψιθέας.



Τα πρώτα μου χρόνια:

Το να θελήσει κανείς να γράψη το βίο του, μάλιστα όταν έχει υπερβεί τα ογδόντα του χρόνια δεν είναι και τόσο εύκολο πράγμα γιατί η μνήμη έχει εξασθενήσει και είναι πολύ δύσκολο να θυμηθείς λεπτομέρειες ενός τόσο μακρινού παρελθόντος. Επιθυμώ όμως να αφήσω στα παιδιά μου το πως παρουσιάστηκα στη ζωή και κυρίως τις εργασίες μου, τους κόπους μου και να τα παροτρύνω να συνεχίσουν αυτό που άφησα. Γιατί αυτή είναι η καθημερινή ζωή, εναλλαγή χαράς και λύπης, πάλη διαρκής προς κάθε κατεύθυνση.

Κατά το 1853 προέκυψε και στην Αθήνα η πανώλη. Τότε οι γονείς μου, φεύγοντες από αυτήν κατέβηκαν στον Πειραιά και κατοίκησαν σε μια οικία εντός ενός μικρού δρόμου απέναντι από την νότια πλευρά του ναού του Αγίου Νικολάου, το τρίτο σπίτι στα δεξιά. Εκεί γεννήθηκα στις 31 Ιουλίου του 1853 και βαπτίστηκα σε αυτόν το Ναό (του Αγίου Νικολάου). Στην συνέχεια μεταβήκαμε στην Σίφνο όπου ο πατέρας μου διορίσθηκε Σχολάρχης του εκεί Ελληνικού σχολείου. 

Το 1862 ο πατέρας μου μετατέθηκε ως Καθηγητής του Γυμνασίου Πειραιώς. Τότε επιστρέψαμε στην Αθήνα και κατοικήσαμε σε οικία Σόλωνος και Θεμιστοκλέους.
Απολυθείς του Γυμνασίου ήθελα να γραφτώ  στην Θεολογική Σχολή, αλλά επικράτησε η γνώμη του πατέρα μου και γράφτηκα τελικά στην Φιλοσοφική Σχολή. 
Ως φοιτητής του Πανεπιστημίου έμαθα και τα ιταλιά από τον εν Πειραιεί Καθηγητή Piccione διευθυντού της Ιταλικής Σχολής Πειραιώς

Η εργασία μου στο Δημόσιο:

Με βάση το δίπλωμα που είχα λάβει εζήτησα να προσφέρω υπηρεσία και την οποία και ετέλεσα για 25 χρόνια ως καθηγητής διαφόρων γυμνασίων (1878-1903) όπως στην Πετρίτσειο Σχολή στο Ληξούρι, στην Ανδρίτσαινα, στον Πειραιά, στην Αθήνα και ξανά στον Πειραιά. 

Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα δίδαξα ως Καθηγητής στη Ναυτική Σχολή Δοκίμων (1890-1903) που βρισκόταν πρώτα στην οικία Φεράλδη και στην συνέχεια επί του ατμόπλοιου "ΕΛΛΑΣ" στη παραλία Τσελέπη. Δίδασκα Ελληνικά και Ιστορία έχοντες διευθυντές τους Κανελλόπουλο και Δ. Σαχτούρη. Όλοι οι σημερινοί υποναύαρχοι είναι παλαιοί μαθητές μου. Επίσης δίδαξα στο Δημοτικό Παρθεναγωγείο Πειραιά, διορισθείς από τον Δήμο Πειραιώς, επί διευθύντριας Ελ. Μπουκουβάλας. Δίδαξα και στην Γαλλική Σχολή του Αγίου Παύλου επί διευθυντού πατέρα Μπερτέ και υποδιευθυντού του πατέρα Ζανερέ. Δίδαξα και στο Παρθεναγωγείο των αδελφών Παπακώστα στην οικία Κολοσούκα, απέναντι από το Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου.
Όλοι οι διδάσκοντες την εποχή που ο Δραγάτσης ήταν Γυμνασιάρχης στο Γυμνάσιο Πειραιώς


Πολλοί μαθητές μου σε όλα αυτά σχολεία έγιναν μεγάλοι και τρανοί και κατέλαβαν θέσεις υψηλές, άλλοι στην αρχή της Δημοκρατίας όπως ο Πάγκαλος, άλλο στον Δήμο Πειραιά όπως ο Παναγιωτόπουλος, άλλοι Ναύαρχοι και υπουργοί ακόμα όπως ο Αλ. Ν. Χατζηκυριάκος.
    

Η ιδιωτική μου εργασία:

 Το 1903 αποσύρθηκα από την δημόσια υπηρεσία ίδρυσα το Δραγάτσειο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα υπό την προστασία του Πρίγκηπος Γεωργίου, ο οποίος και το επισκέφθηκε και παρακολούθησε τις εξετάσεις της Γυμναστικής.

Σπάνια φωτογραφία που απεικονίζει τον Ιάκωβο Δραγάτση εν ώρα μαθήματος

Δραγάτσειον Ίδρυμα

Η οπίσθια όψις του Οικοτροφείου


Είχα δύο οικήματα στην πλατεία Τερψιθέας στον Πειραιά. 

Το πρώτο οίκημα ήταν στου Χοϊδά το τριώροφο που περιλάμβανε τα διδακτήρια και είχε μεγάλη αυλή, το άλλο ακριβώς απέναντι του Λ. Οικονομίδου αποτελούμενο αυτό από πέντε ορόφους που ήταν το οικοτροφείο και η κατοικία μου.

 

Καταχώρηση στον τύπο του ιδρύματος στον Πειραιά. Υπό την προστασία του Πριγκ. Γεωργίου και Πριγκ. Μαρίας
 
Το 1910 μετέφερα το Ίδρυμα στην Αθήνα στο επί της οδού Φιλελλήνων και Νικοδήμου οίκημα του Εμ. Φραγκοπούλου, αυτό που διευθύνω μέχρι σήμερα μαζί με τον γιό μου Χαρίδημο απαρτιζόμενο από 23 διαμερίσματα για τους τροφίμους.


Καταχώρηση του Ιδρύματος στην Αθήνα πλέον (Φιλελλήνων και Αγ. Νικοδήμου)
Σφραγίδα του Δραγάτσειου στην Αθήνα πλέον


Ο ιδιωτικός μου βίος:

Ιδιωτικά έζησα τριάντα και πλέον χρόνια στον Πειραιά έως το 1910. Νυμφέυτηκα το 1882 την μακαρίτισσα πλέον σύζυγό μου Ελένη, που ήταν κόρη του Αθανασίου Πολιτοπούλου, συνταγματάρχη του Μηχανικού, υποδιοικητή της τότε Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων που βρίσκονταν στον Πειραιά. Από τον γάμο αυτό απέκτησα έξι αγόρια και δύο κορίτσια. Από τα αγόρια δύο πέθαναν αμέσως μόλις γεννήθηκαν και ήταν ανώνυμα. Ο Ιάσων πέθανε σε ηλικία δέκα ετών από διεφθερίτιδα και ο αγαπημένος μου Αιμίλιος πρίν από τέσσερα ακριβώς χρόνια από σήμερα από ίκτερο τελείως απροσδόκητα. Το τραύμα αυτό ήταν μεγάλο για μένα. Εξίσου τραγικό πλήγμα ήταν και η απώλεια της συζύγου μου που ήταν γυναίκα έξοχος και σύντροφος και συνεργάτης μου. Αυτό όμως ήταν το θέλημα του Θεού.
Από τα τέκνα που επέζησαν είναι ο Χαρίδημος, στήριγμα του έργου μου και του οίκου μου και ο Αθανάσιος που είναι τμηματάρχης του Τμήματος Μηχανικών του Υπουργείου των Ναυτικών.

Η εργασία μου με τις αρχαιότητες:

  Κατά το διάστημα που ζούσα στον Πειραιά και εξαιτίας της αγάπης που είχα για τα αρχαία τα συνέλεγα όπου τα εύρισκα βοηθούμενος και από τους μαθητές μου αφού αυτοί ήταν διασκορπισμένοι σε όλες τις συνοικίες του Πειραιά και μέσα από την διδασκαλία μου τους είχα εμπνεύσει την αγάπη για αυτά. Σημαντικός συνεργάτης επί των αρχαίων υπήρξαν και οι Σβορώνος και Αποστολίδης (εννοεί τον Παύλο Νιρβάνα).
Η παλαιά είσοδος του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά

 
Έτσι από το 1879 άρχιζα να συλλέγω διάφορα τεμάχια μαρμάρινα άλλα τα έβρισκα στο Σχολαρχείο, άλλα στην οικοδομή της οικογένειας Ιωνιδών που ήταν ένα κτήριο ωραίο, στερεό και σύγχρονο στην πλατεία Κοραή και το οποίο θα κατεδαφίσουν τώρα δυστυχώς για να χτίσουν άλλο Γυμνάσιο λες και δεν υπάρχει άλλο τόπος για να το κάνουν στον Πειραιά χωρίς να γκρεμίσουν το παλαιότερο. Άλλα μαρμάρινα ευρήματα μου τα έδωσε ο Σχολάρχης Θωμάς Βραχνός. Ασχολήθηκα τόσο με την συλλογή αυτή που κατήρτησα και κατάλογο κατά είδος, που φεύγοντας από τον Πειραιά τον κατέθεσα στο Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας. Αυτή η συλλογή με τον κατάλογο ήταν και πρώτη βάση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς το οποίο αρχικά εφιλοξενήθηκε σε υπόστεγο πίσω από Γυμνάσιο Πειραιά εκεί που αργότερα κτίσθηκε το μέγαρο του Πειραϊκού Συνδέσμου (το ίδιο είναι και σήμερα στην θέση αυτή). Στην συνέχεια το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά εγκαταστάθηκε πίσω από το Θέατρο της Ζέας και έγινε ίδρυμα με Μουσείο. Σημειωτέον ότι εργαζόμουνα για τις αρχαιότητες άνευ αμοιβής πλην 35 δραχμών το μήνα για αγορά γραφικών ενώ ο επιστάτης μου κος Παλαιολόγος τον οποίον σπανίως έβλεπα γιατί συνδέονταν με τον Καββαδία, αμοίβονταν αδρά.
 

 Αλλά και αρκετές ανασκαφές για αρχαία έκανα στον Πειραιά χωρίς χρήματα. Ανέσκαψα του νεωσοίκους της Ζέας, αυτούς της Μουνιχίας, τα Λουτρά στον Όμιλο των Ερετών που βρήκα και την ψηφιδωτή κεφαλή της Μέδουσας που κοσμεί σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, βρήκα επίσης το οικοδόμημα που είναι στην κύρια είσοδο του Πειραιά, αυτό που είναι στον Τινάνειο Κήπο, το θέατρο της Μουνιχίας, αυτό της Ζέας, τα ίχνη της οικοδομής στην Λεωφόρο Σωκράτους (σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου) μπροστά από το σπίτι του Θ. Ρετσίνα, όμοια την αρχαία οικοδομή στην Φίλωνος.


Εκδρομές:

Δεν περιορίσθηκα όμως μόνο στον Πειραιά στα χρόνια που ζούσα εκεί. Έκανα πολλές εκδρομές ως Πρόεδρος του Πεζοπορικού Ομίλου Πειραιώς είτε μετά των μαθητών μου είτε ακολουθώντας διάφορα σωματεία. Επισκεφτήκαμε πολλές φορές την Αθήνα, το Τατόι, τη Μαλακάσα, το Μενίδι, το Δαφνί, την Ελευσίνα, την Πεντέλη, τον Καρέαν, τον Καρράν, το Αιγάλεω, το Παλαιό Φάληρο, την Σαλαμίνα, τα Μέγαρα, την Βούλαν, την Βουλιαγμένη, την Γλυφάδα, την Αίγινα, τον Πόρον, την Ύδρα, τας Σπέτσας, την Τρίπολη, το Ναύπλιο  κ.ο.κ. 


 Σύλλογοι - Σωματεία:

Άλλο μέρος της δράσης μου ήταν οι διαλέξεις σε διάφορα σωματεία όπως στον Παρνασσόν, το Λύκειο Ελληνίδων, τον Πειραϊκό σύνδεσμο κ.α. ενώ μετείχα σε πλήθος σωματεία άλλοτε ως τακτικό μέλος άλλοτε ως επίτημος ή ενεργός ή πρόεδρος ή μέλος του Δ.Σ όπως ήταν ο Πειραϊκός Σύνδεσμος, ο Όμιλος Πεζοπόρων Πειραιώς, ο Εθνικός Σύλλογος, ο Μουσικός Πειραϊκός Σύνδεσμος, ο Φιλολογικός σύλλογος Βύρων Αθηνών, ο Ελληνικός σύλλογος Περικλής, η φιλαρμονική Εταιρεία Αθηνών, ο Σύλλογος Ανάπλασις, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, η Ιταλική τεχνική εταιρεία, η αρχαιολογική εταιρεία, έφορος των Σχολών των Απόρων παίδων, ο σύλλογος Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, η φιλοδασική ένωσις της οποίας ήμουν σύμβουλος όταν ήταν πρόεδρος η βασίλισσα Σοφία και αντιπρόεδρος ο Πρίγκιπας Νικόλαος. Επίσης ήμουν στην Μουσική εταιρεία Πειραιώς, στην Πειραϊκή Αδελφότης, στον Εν Πειραιεί Σιφνίων  και στο σύνολο γενικώς ήμουν σε 33 σωματεία.

Συγγραφικό έργο:



Από το 1872 έως το 1932 έγραψα συνολικά 27 έργα. Σε περιοδικά έγραψα 16 θέματα, σε ημερολόγια 7 θέματα, σε εφημερίδες 45 θέματα ενώ συμμετείχα στην συγγραφή του Λεξικού του Ελευθερουδάκη, στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και στο Μεγάλο Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών. Τώρα ετοιμάζομαι να δημοσιεύσω την Ιστορία του Πειραιά και την Ιστορία της Σίφνου.



Ως πηγή χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από το αυτοβιογραφικό σημείωμα του ΙΑΚ. Χ. ΔΡΑΓΑΤΣΗ "Η Ζωή μου" που αφορούσαν κυρίως τη δράση του στην πόλη του Πειραιά σε ελεύθερη απόδοση στην δημοτική γλώσσα.


Το Θεμιστόκλειον


Η Γυμναστική εξέλιξη:

 Από αγάπη για τις σωματικές ασκήσεις και παριστάμενος πάντα εγώ ο ίδιος στο μάθημα της Γυμναστικής. Οι μαθητές μας λάμβαναν πάντα μέρος στους Αγώνες στο Ποδηλατοδρόμιο (σημερινό Καραϊσκάκη) και έβγαιναν πρώτοι από τους μαθητές των άλλων σχολείων, πάντα επευφημηθέντες υπό των Αθηναίων. Λάμβαναν πάντοτε το έπαθλο που έκανε χορηγία το Θών τότε στα ανάκτορα. Το έπαθλο αυτό ήταν μια μαρμάρινη κεφαλή Ερμού. Τέσσερις νίκες έκαναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο ενώ έλαβαν βραβείο από τον Διευθυντή της Γυμναστικής κο Πέτα. Τι έγινε τότε ήταν απερίγραπτο. Οι πειραιείς αγαλλόμενοι με τις νίκες μας παρελαύναμε έμπροσθεν του Διαδόχου τότε Κωνσταντίνου.



Πάντα νικητές οι μαθητές του Δραγάτσειου Εκπαιδευτηρίου ξεχώριζαν στις αθλητικές διοργανώσεις


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"